TON SCHERPENZEEL, BERT HEERINK, IRENE LINDERS, Merlin - Bard Of The Unseen

In 2000 waren de wederopstanding van Kayak en de cd Close To The Fire reden voor een interview; nu was een perspresentatie in verband met de nieuwe concept-cd Merlin - Bard of The Unseen en de dienovereenkomstig geheten theatertour voor ondergetekende reden genoeg om op 10 februari naar Hilversum af te reizen voor een gesprek met toetsenist-componist Ton Scherpenzeel, zanger Bert Heerink en tekstschrijver Irene Linders.

Kunnen jullie vertellen hoe dit conceptalbum tot stand is gekomen en waarom als uitgangsmateriaal Merlin uit 1981 is gekozen?

Ton: "Onze vorige plaat Night Vision uit 2001 (een songmatig album, MvBF) kreeg tot onze teleurstelling en verbazing niet de aandacht van het publiek die we hadden verwacht en daarmee ook niet het commerciële succes. Irene en ik wilden daarom iets met internationale potentie brengen en ook iets waar publiek op af zou ‘moeten’ komen. Tevens wilden we een orkest gebruiken voor het maken van een conceptalbum. Met steun van Pim Koopman zijn we toen een jaar geleden aan de slag gegaan met de bestaande songs van Merlin (een lp uit 1981, in principe al een half conceptalbum, MvBF) en hebben de vijf bestaande stukken opnieuw gearrangeerd en uitgebreid naar een meer dan volwaardig album."

Bert: "Het repertoire van Kayak heeft natuurlijk een enorme potentie ook in deze tijd. Starlight Dancer bijvoorbeeld zou eveneens perfect kunnen worden omgesmeed tot een volwaardig conceptalbum!"

Irene: "Om een min of meer compleet verhaal rond Merlin uit te beelden was er naast de muziek die al grotendeels beschikbaar was, ook een grote hoeveelheid tekst nodig. Dit was aan de ene kant mijn zwaarste klus tot nu toe omdat op de tekst op de muziek moet worden aangepast. Daarnaast moesten de teksten van de coupletten bij voorkeur ook nog op dezelfde plaatsen rijmen. Anderzijds is dit ook het eerste Kayak-album, waarbij delen van de muziek zijn gecomponeerd op een door mij geschreven tekst, iets wat in de musicalwereld overigens zeer gebruikelijk is."

In Merlin – Bard Of The Unseen schitteren diverse vocalisten. Hoe zijn jullie tot de uiteindelijke rolverdeling en bezetting gekomen? Is jullie vroegere zanger Edward Reekers ook van de partij en zien we Irene nog op het podium?

Ton: "Zoals je weet moest Max Werner door strikt persoonlijke omstandigheden terugtreden als zanger, waardoor Bert onze frontman is geworden. Naast een grandioze performer is zijn stem bij Kayak alleen maar gegroeid en blijkt hij meer mogelijkheden te hebben dan we in het begin verwachtten! Daarnaast moet ik zeggen dat we met de muziek meer rekening houden met de mogelijkheden van de zangert en niet zoals vroeger een kant-en-klare song voorleggen die de zanger dan maar moest zingen en als-tie de hoge tonene niet haalde, dan maar met de kopstem in plaats van de muziek drie tonen lager!"

Bert: "Tja, vroeger was het coupletje-refreintje-coupletje en dat was het dan. Toen ik na een aantal jaren met heel andere dingen bezih te zijn geweest mijn Nederlandstalige avontuur begon, kreeg ik een paar jaar geleden de tip dat Kayak een tweede zanger zocht. Het gevolg van de auditie is bekend en nu krijg ik veel meer kans om te laten horen wat ik kan en word ik ook zwaarder op de proef gesteld. Veel meer tekst en een grotere diversiteit aan emotionele lading, dus ik ben heel gelukkig met deze gang van zaken. Op dit album speel en zing ik de rollen van zowel Merlijn als Lancelot."

Ton: "Met het afhaken van gitarist Rob Winter (hij kon Kayak niet combineren met de verplichtingen bij Marco Borsato, MvBF) hebben we uiteindelijk, naast Joost Vergoossen als gitarist, Rob Vunderink erbij als tweede gitarist maar als zanger. Zijn wat rauwe stem bleek bijzonder geschikt voor de rol van Mordred. Toen we diverse audities hadden afgewerkt voor de vrouwelijke zangstemmen, bleek dat we niet erg opschoten. Irene en ik herinnerden ons een prima demo die we ooit opnamen met Cindy Oudshoorn. Zij bleek beschikbaar en geïnteresseerd. De auditie was een formaliteit en zeker nu we twee shows hebben gehad, kunnen we alleen maar stellen dat ze in de rollen van Morgan Lefay en Guinnevere nog drie keer beter is dan we dachten! Wat Edward Reekers betreft: vanwege onverwachte verplichtingen van Bert met het nationale songfestival vonden we hem bereid enkele shows van Bert over te nemen. Overigens zal hij ook in diverse andere voorstellingen te zien zijn, maar dat is nog niet geheel uitgewerkt op dit moment. We prijzen ons echter gelukkig met zijn medewerking."

Irene: "Nee, ik heb echt geen behoefte meer om op het podium staan. Ik weet wat mijn sterke punten zijn. Ik voel me prima op mijn gemak met het schrijven van teksten en met het management!"

Hoe lang heeft de uiteindelijke produktie van het album geduurd en hoe is de theaterpresentatie tot stand gekomen?

Ton: "In eerste instantie gebruik ik vooral MIDI om de muziek vorm te geven; de diverse instrumenten zijn elk in luttele dagen opgenomen in de studio. De vocalisten hebben wel samen geoefend, maar ook die zijn los van elkaar opgenomen. Het maken van de orkestraties dat Pim en ik wel zouden kunnen, maar dat kost erg veel tijd, hebben we uitbesteed aan de dirigent van het orkest Gerland Westveen. Al met al zo'n vijf weken studiotijd dus. Uiteraard heeft Pim zich ook nadrukkelijk met de productie bemoeid. Verder beschikken we over een bedrijf die de geluidsinstallatie op alle locaties in gereedheid brengt. Omdat er met orkestbanden wordt gewerkt, is de techniek - onder meer het spelen en zingen met ‘click-track’, een oortje waarin signalen doorkomen, zodat instrumentalisten en zangers op tijd inzetten - van vitaal belang. Tenslotte hebben we een regisseur ingehuurd om de theatrale aspecten van de show te begeleiden. Ook dat had wel wat voeten in de aarde, alleen al vanwege het praktische probleem om de hele bezetting bijeen te krijgen. De beide gitaristen wonen in Duitsland en Limburg, de rest is ook verspreid over het land in Groningen en Doetinchem. Uiteindelijk is het ons gelukt om een gedegen productie neer te zetten. Om het verhaal optimaal op het publiek over te brengen, spreekt Pim verbindende teksten met inleiding en uitleg. Hierdoor is het gedeelte voor de pauze van de shows ruim één uur en twintig minuten. Na de pauze volgt dan een verzameling oude hits, waarbij de mensen van hun stoel mogen komen. Ik denk dat we het publiek met deze show zeker waar voor hun geld bieden!"

Heeft het verlaten van het bekende Kayak-logo nog enige betekenis en wat zijn de plannen voor komend jaar?

Ton: "Het bekende logo paste onmogelijk in het artwork, zoals we dat voor Merlin hebben gekozen. Het is dus een tijdelijk afscheid, overigens is het logo ook eerder niet gebruikt bij Royal Bed Bouncer (1975). Tot in mei, het einde van het theaterseizoen, zijn we aan het toeren, daarna doen we wellicht nog wat losse optredens met zowaar ook een uitnodiging voor BaJa Prog in Mexico en eind dit jaar gaan we misschien nog naar België en Duitsland. Daarna dan weer de Nederlandse theaters in als het nieuwe theaterseizoen begint. Verder zijn we bezig met de opnames voor een dvd van de theatershow zoals we die nu presenteren met interviews en uiteraard het oude werk dat immers nog nooit eerder op video of dvd is uitgebracht."

Zou je de huidige bezetting stabiel kunnen noemen en krijgen de andere bandleden meer inbreng in het schrijven van nieuw materiaal?

Ton: "Kijk, Kayak is vooral mijn geesteskind en uiteraard ook dat van Irene en Pim, maar mijn eigen drijfveer binnen Kayak is het schrijven en uitvoeren van mijn eigen muziek. Ik zit niet in deze band om muziek van anderen te spelen. Uiteraard zou ik gek zijn als een van de jongens met een wereldnummer zou komen en dat ik dat dan zou weigeren, maar vooralsnog is het name mijn muziek en die van Pim die op de plaat wordt gezet. In het prille begin van Kayak konden Pim en bassist Bert Veldkamp het prima met elkaar vinden als ritmesectie. Vandaar dat we blij zijn met Bert als bassist. Ik hoop dat de huidige bezetting voorlopig zo blijft. Het spreekt vanzelf dat Rob en Joost ook niet op voorhand zijn ingehuurd voor een jaartje!

Bert: "Ik ben soms wel eens bezig met het scghrijven van songs, maar mijn sterke punt is toch zingen, dus ik laat het schrijven van muziek graag aan Ton en Pim over!"

Tot slot: wanneer is deze Merlin voor jullie een succes?

Ton: "Op de eerste plaats willen we graag volle zalen zien. En omdat we allemaal last hebben van minder verkochte cd’s, moeten we ons tevreden stellen met een verkoop die tussen de 10.000 en 15.000 exemplaren ligt. Overigens hebben we in de jaren tachtig verkoopcijfers van 100.000 en meer gehaald! Verder hopen we toch ook serieus op belangstelling uit het buitenland."