SASCHA PAETH, Studio Wolfsburg, producer

Sascha Paeth is inmiddels een gevestigde naam in de diverse stijlen van bombastische metal. Als producer van onder anderen Angra, Rhapsody, Luca Turilli, Kamelot, After Forever en Epica, maar ook mede-bedenker, producer en gitarist in de metalopera Aina geniet hij internationale erkenning voor zijn magistrale, orkestrale en vlijmscherpe produkties. Geboren en getogen in Wolfsburg werkte hij zich op tot gitarist in onder meer de Duitse metalformatie Heavens Gate, speelde ook bas op Luca Turilli’s soloalbums en zijn naam duikt geregeld op als gastmusicus. Dankzij matig chaufferen van ondergetekende kwamen we iets te laat in Wolfsburg aan, zo rond 14.30 uur. In een buitenwijk, in een klein straatje vonden collega Bert Treep en ik het juiste huisnummer. Een gewoon huis, grenzend aan een erf met diverse schuren met laagbouw eraan vast. Een piepklein bordje Mission Media vertelde ons dat we in de juiste richting waren. Slechts de sportwagen met Italiaanse nummerplaat verraadde de waarschijnlijkheid van enige activiteit. Via de buren stapten we uiteindelijk de goede schuur binnen - waar de wilde katten wegschoten - en belden we aan. Iemand die zich voorstelde als Miro (Rosenberg) deed open en verontschuldigde zich voor de afwezigheid van Sascha, die net even een boodschap aan het doen was. Hij liet ons plaats nemen in een lange smalle ruimte met Heavens Gate posters, een koffiezetapparaat, een gootsteentje en een enkele stoel en bank. Niet lang daarna arriveerde Sascha met zijn ‘ontbijt’ en tijdens het verorberen ervan vertelde hij zijn verhaal, waarbij hij ons direct aansprak in het Engels, omdat hij op zijn klompen aanvoelde dat wij die taal beter beheersten dan Duits.

Hoe ben je in de muziek verzeild geraakt? Al vanuit school en heb je les gehad?

"Op mijn elfde kreeg ik een gitaar in handen en vanaf dat moment ben ik gaan spelen. Ik heb ooit wel eens een paar lessen gehad van een jazzgitarist, maar het meeste heb ik mezelf bijgebracht. School? Daar vond ik eigenlijk niets aan dus ik spijbelde nogal eens. Ik ben al vroeg in bandjes gaan spelen tot ik in 1987 bij Heavens Gate met omder anderen Thomas Rettke terechtkwam. Eerst werd ik gevraagd om te helpen bij de opnames, toen om een paar solo’s te spelen en vervolgens om volwaardig lid te worden. Op een gegeven moment hadden we problemen met een oefenruimte en uiteindelijk zijn we hier terechtgekomen. In deze kleine ruimte hebben we jarenlang geoefend! De band Livin' In Hysteria bracht me in Japan!"

Je bent toch ook bekend met keyboards? Hoe is dat zo gekomen?

"Eigenlijk een heel vreemd verhaal. Om een beetje aan de kost te komen werkte ik parttime in een winkel waar ze muziekinstrumenten verkochten. Ik repareerde vooral gitaren, maar ik nam tussen de bedrijven door de gelegenheid te baat om met synthesizers te experimenteren. Op een goed moment kreeg ik een tip, dat een voor die tijd machtig mooie synthesizer-sampler met alles erop en eran te winnen was maar dan moest je wel een stuk muziek dat op dat apparaat was gespeeld, inleveren. De deadline bleek al zo goed als verstreken te zijn. Afijn, ik natuurlijk aan de gang met dat ding en eigenlijk te laat leverde ik mijn bijdrage in, er vast van overtuigd dat het niets zou worden. Ik viel van mijn stoel toen ik een paar dagen later hoorde dat ik de trotse winnaar was!"

Je bent gaandeweg producer geworden omdat je dit voor je eigen band Heavens Gate bent gaan doen en producer Charlie Bauerfeind (onder meer van het Heavens Gate album More Hysteria) speelde daar een bepaalde rol in?

"Onder meer dankzij die gewonnen prijs kreeg ik meer mogelijkheden om te programmeren en ik had daar ook plezier in. Vervolgens ging het nog een stapje verder richting opnametechniek. Kijk, Miro is opgeleid als engineer, maar ik ben niet zo’n studiehoofd dus ik heb mezelf dit in de praktijk geleerd. Toen Charlie in 1989 terugkwam uit Boston, na zijn opleiding tot producer en engineer, werkten we samen freelance door heel Europa. Toen we met Heavens Gate onder contract stonden bij Limb Music, stond ook de Braziliaanse band Angra daar onder contract. Op een goed moment vroeg Charlie me als producer van Angra, om te helpen en of ik een keyboardarrangement kon samenstellen. Eigenlijk liet hij toen al zo goed als het hele produceren aan mij over en ik kwam voor de dag met een voor de begin jaren negentig gewaagd en heel bombastisch arrangement. André Matos en de bandleden van Angra vonden het geweldig en ondanks de mogelijke miskleun hebben we dat type arrangementen inderdaad toegepast. Later bleek dat een schot in de roos want het album Angels Cry en Holy Land oogstte goud in Japan!"

Je was voordat je bij Heavens Gate kwam ook al aktief in de muziek? Welke rol speelt Frank Bornemann van Eloy in je carrière?

"Ik was vijftien en speelde samen met Miro Rosenberg, die ik al vanaf de lagere school als vriend beschouw, in een band toen ik in Bornemann’s studio terecht kwam, waar hij betrokken was bij de opnames van de twee albums die de groep Black Tears ooit maakten. Hij toonde ook belangstelling voor Heavens Gate waarvan ik deel uitmaakte vanaf zomer 1987 en heeft het debuutalbum In Control mede geproduceerd. Ook daarna heeft Heavens Gate albums in zijn studio opgenomen. Sindsdien is dat contact blijven bestaan. We spreken elkaar met enige regelmaat en af en toe ga ik bij hem langs in Hannover."

Heavens Gate was vooral populair in Japan. Is de band in de USA of Europa ooit ‘populair geweest? Thomas Youngblood (Kamelot) vertelde me dat hij ook jullie als band heeft leren kennen voordat hij je als producer benaderde.

"Oh, is dat zo? Dat wist ik dus eigenlijk niet! Je mag wel stellen dat we populair waren in Japan en ook in eigen land waren we redelijk bekend. We hebben zelfs in het voorprogramma van Dream Theater gestaan in september 1993 in Hamburg en in december in Bonn, maar daarbuiten was onze populariteit stukken minder. Van de contacten met Thomas weet ik wel dat hij graag wat meer power en bombast in zijn muziek wilde terughoren en dat hij gecharmeerd was van onze arrangementen. The Fourth Legacy (1999) was het eerste album dat we met Kamelot deden."

De Gate Studio, gelegen in het buitengebied van Wolfsburg, ontstond uit een behoefte om Heavens Gate te kunnen opnemen en produceren. Naast de bombastische metal heb je onder meer Sisters of Mercy gedaan en pop acts als Wide Mouth. In diverse interviews benadruk je dat je epic metal eigenlijk niet zo leuk vindt. Toch heb je heel veel werk in dat genre?

"Inderdaad was de ruimte waar we nu zitten eerst onze oefenruimte en tevens het begin van onze studio. Momenteel zijn Miro en ik samen met Olaf Reitmeier eigenaars van de Gate Studio. We hebben hier ook al diverse uitbreidingen gehad en daar waar jullie vermoedelijk eerst zijn geweest aan de straatzijde, is een nieuw gastenverblijf in aanleg, tevens een soort relaxruimte en ook de mengtafel staat daar met een luisterruimte."

Inmiddels was Miro al enkele keren binnen gekomen om koffie te halen voor twee en om iets met Sascha te bespreken. Die laatste verontschuldigt zich en vertelt dat niemand minder dan Luca Turilli (Rhapsody) in de studio aan het laatste deel van zijn solotrilogie getiteld The Infinite Wonders Of Creation werkt, nu noodgedwongen met Miro, omdat Sascha met ons in gesprek is.

De muziek van Heavens Gate is meer hardrock en powermetal. Hou je daar eigenlijk het meest van?

"Absoluut! Ja, die arrangementen bij Angra hebben uiteindelijk het nodige werk opgeleverd en dat is natuurlijk ons bestaan. Na Heavens Gate en Angra kwam Rhapsody natuurlijk en ook Luca Turilli's soloalbums, vervolgens Kamelot maar ook bijvoorbeeld Hyperchild en een act als Orange Blue. Weer later volgden uit Nederland After Forever en Epica. Het team dat we hier hebben met Miro, een fantastische engineer en arrangeur van strijkjes en toetsen, Robert Hunecke-Rizzo als multi-instrumentalist, Amanda Somerville die de begeleiding van zangeressen voor haar rekening neemt en als Amerikaanse helpt bij goed lopende en grammaticaal verantwoorde songteksten en mijn persoon is een goede formule gebleken. Merkwaardig genoeg hou ik zelf inderdaad veel meer van stevige rock. Om eens een paar namen te noemen: Lenny Kravitz, Linkin’ Park, Green Day, Ramones, White Heat, Nickelback, Audioslave maar ook Queen, Peter Gabriel en Aretha Franklin. Wat ik ook een fantastische plaat vind, is dat elektronische album van Amin Bhatia."

Je bedoelt de Interstellar Suite?

"Ja, ken jij die dan? Zo zeg, dan ben jij echt de eerste die ik spreek die dat album kent! Ik vind het echt waanzinnig, die orkestraties, de klankenrijkdom en die ongelooflijk mooie melodieën en niet te vergeten, de volle en heldere productie!"

Intussen loopt het al tegen vijven en Sascha nodigt ons uit om mee te gaan naar het luistergedeelte met een uitgebreide geluidsinstallatie en computers met Pro-Tools erop, want we hebben een aantal geluidsfragmenten voor hem meegenomen om daarover zijn mening te geven. Alvorens die cd-r in de speler te stoppen -Sascha kende inmiddels mijn belangstelling voor Edguy - kregen we eerst een primeur te horen: een stuk van de mastertape van het toen nog niet uitgebrachte album Rocket Ride. Op dat volume en met die professionele installatie was het zelfs voor een niet-liefhebber ruim genieten geblazen! Vervolgens ging de meegebrachte cd-r in de speler en elk fragment werd nauwkeurig beluisterd.

1) Trevor Horn, Yes met Changes (1983): "Heel goed geproduceerd, gevoel voor detail maar met erg weinig ‘laag’, wat typisch is voor de jaren tachtig."
2) Charlie Bauerfeind, Blind Guardian met The Maiden (2002): "Op zich erg goed, maar voor mij persoonlijk te massief, dus eigenlijk gewoon net iets té…."
3) George Martin, The Beatles met Fixing A Hole (1967): "Ja, dit was voor die tijd echt fenomenaal. De man was zijn tijd ver vooruit. Hoor je dat ouderwetse stereo-effect? Had voor mij nog mooier kunnen klinken in gewoon mono!"
4)  David Hentschell, Genesis met All In A Mouses Night (1976): "Niet echt geweldig, behoorlijk vervuild en niet strak opgenomen. Ik vind de drums onnatuurlijk klinken!"
5) Daniel Lanois, Peter Gabriel met Red Rain (1986): "Gewoon een van de beste producties tot nu toe!"
6) Neil Morse, Spock’s Beard met Beware Of Darkness (1996): "Nee, wie zijn dit? Dit is niet mijn stijl, te dof en mijns inziens kwalitatief onvoldoende."
7) Devin Townsend, Devin Townsend met Mountain (2001): "Oh ja, dit is cool! Wel veel reverb en galm maar wel heel gaaf gedaan; een kamerbreed tapijt."
8) Arjen Lucassen, Ayreon met Accident (2004): "Ook een prima stuk werk: strak en kristalhelder en bovendien is Lucassen een ontzettend aardige gast!"
9) Dave Bainbridge, Iona met Kells Theme Live (1999): "Ik weet niet wie dit zijn, wel heel aardig gedaan maar van mij had er wat meer bas in gemogen."
10) Sascha Paeth, Kamelot met Momento Mori (2005): "Welke knurft heeft dit gedaan? Knudde! Nee, geintje hoor! Ik ben hier best tevreden over, maar achteraf vind ik het slagwerk niet echt geweldig klinken."

"Gaan jullie mee? Miro en Luca zullen nu wel aan een pauze toe zijn. Kun je nog even met hen praten."

Desgevraagd geeft de bescheiden Miro uitleg over zijn rol in het geheel maar sluist ons snel door naar Rhapsody’s gitaarvirtuoos Luca Turilli.

Luca, je bent kennelijk aan je studioalbum aan het werken. Wat is eigenlijk jouw grootste ambitie? Droom je vanwege de klassieke invloeden in je muziek er niet van om bijvoorbeeld een vioolconcert van Paganini op gitaar te spelen?

Luca Turilli: "Natuurlijk vind ik het werken aan dit album weer spannend en een uitdaging, maar het liefst zou ik een succesvol componist worden van filmmuziek! Wat betreft Paganini op gitaar...? Daar ben ik lang niet goed genoeg voor en ik heb daarvoor veel te weinig lessen gevolgd."

In feite maken jullie met Rhapsody ook al een type muziek wat tegen een filmscore aan hangt. Zou je Rhapsody dan willen opgeven ter wille van het schrijven filmmuziek?

"Oh nee! Zeker niet, Rhapsody is mijn band toch? Dat zal zeker mijn eerste prioriteit blijven maar daarnaast zou dat mijn ideaal zijn!"

We namen de gelegenheid te baat om enkele foto’s van Luca en Miro te maken en op dat moment komen de volgende bekenden binnen: Amanda Somerville met haar man Felix Scharf. Ook zij gaat welwillend op de foto en Amanda zingt a capella wat liedjes en Sascha vertelt trots dat zij opnames aan het maken is met een band waarvan ook hij deel uit maakt.

Amanda Somerville: "Yes, de band heet Somerville en bestaat uit Sascha op gitaar, Miro op toetsen, Olaf op bas en Robert Hunecke op drums en ikzelf zing en speel hier en daar wat piano. Felix, wil je kijken of ik die demo nog in de auto heb liggen?"

Even later zijn we terug in de luisterruimte met Somerville’s demo: heerlijke rockmuziek met een goed, krachtig en overtuigend zingende Amanda in een stijl die het midden houdt tussen melodieuze metal en wat lieflijke poppy rock. Gelet op de geluidskwaliteit en het genre beslist een naam om in de gaten te houden.

Sascha: "Amanda is echt een fenomenale frontvrouw!"

Onder het genot van een pizza die we uit de keuken aangeboden krijgen, vertelt Amanda dat After Forever altijd erg plezierig is om mee te werken en dat zij veel ontzag heeft voor de stem van Floor Jansen. Maar Epica, schatert ze met een ondeugende twinkeling in haar ogen... die band maakte van deze prachtige nieuwe ruimte de laatste keer wel een zwijnenbende! Afijn, in het kleurrijke gezelschap van Felix en Amanda, wordt het tijd voor de volgende vraag aan Sascha.

Je bent nu al zo’n twintig jaar producer. Wat zijn de belangrijkste veranderingen en trends in die afgelopen periode? Waar zal het heengaan? Nog meer eigen beheer of juist meer naar professionele studio’s?

"De techniek heeft natuurlijk veel mogelijk gemaakt en met een programma als Pro Tools kun je zelfs als amateur al heel goede resultaten bereiken. Uiteraard maken we van de digitale techniek gebruik om stukken muziek of arrangementen heen en weer te sturen, maar ik moet bekennen dat ik met name drums veel en veel liever live in de studio opneem. Dan klinken ze veel voller en natuurlijker. Op Rocket Ride, het laatste album van Edguy, hebben we dat op mijn verzoek ook gedaan en iedereen was het er over eens dat de klank stukken beter was dan wat daarvoor beschikbaar was. We zijn zelfs nog een stap verder gegaan. Het totaalgeluid van de eerste opnamesessies stond me in het geheel niet aan en ik heb de band uitgedaagd om live te gaan spelen. Ze dachten eerst dat ik een geintje maakte, maar uiteindelijk hebben ze inderdaad het grootste deel van Rocket Ride live gespeeld en opgenomen. Alleen wat overdubs van gitaar en backing vocals heb ik later bij gemixt, verder is het zo goed als een livealbum uit deze studio! Ik vind dat heel veel platen te steriel klinken, ze leven gewoonweg niet. De huidige techniek maakt wel heel veel mogelijk, maar de echte liefhebber wil een vol geluid uit een goede studio en geen zolderkamerproduct."

Hoe belangrijk is de producer voor het eindresultaat van een album of is dat ook erg afhankelijk van degene met wie je werkt?

"Ja, dat is zeker afhankelijk van de band waarme je werkt. Sommige bands leveren vrijwel kant en klaar materiaal af, maar bijvoorbeeld bij Kamelot bemoeit Miro zich intensief met het keyboardarrangement. Bands als Rhapsody hebben zelf een vrij goed idee over wat ze willen, maar het komt tijdens mijn werk ook best voor dat we composities ingrijpend veranderen, zowel instrumentaal als tekstueel. Amanda heeft natuurlijk een belangrijke rol in de coaching van Simone Simons (Epica) en zeker in het begin ook van Floor Jansen (After Forever). Met André Matos gaat het nog verder. In de tijd dat hij nog bij Angra zong, ging ik regelmatig naar Brazilië om met hem samen aan de composities te werken, want dan had hij alleen wat zanglijnen of ruwe ideetjes, meest op piano. In die tijd zijn we ook vrienden geworden en wist je dat ik ook op de dvd van Shaman heb meesgepeeld?"

Nee, dat wist ik dus niet! Over André Matos gesproken: je bracht in 2001 samen met hem een album uit onder de naam Virgo, een prima plaat overigens. Daaraan werkten ook Hunecke-Rizzo, Reitmeier en Miro mee. Hoe belangrijk is deze band voor jou persoonlijk? Zit er nog iets in de pen?

"André vond dat wij samen iets moesten doen en we hadden beiden hoge verwachtingen van dit project. Onze ziel lag er duidelijk in: veel aandacht besteed aan de productie, uitstekende muzikanten. Kortom, alles om van dit album een succes te maken. Wat we niet hebben kunnen voorzien was dat de release en de daarbij geplande promotiecampagne samenviel met de gebeurtenissen van 11 september. Het komt er op neer dat de plaat simpelweg geflopt is door een absoluut gebrek aan promotie en omdat we allebei ook nog een heleboel andere activiteiten hadden, konden we daar ook niets meer aan te veranderen, maar een bittere pil was dat wel! Het is natuurlijk niet zeker te zeggen wat er in de toekomst gebeurt, maar de studio is al geboekt tot medio 2006. Daarnaast heeft André nu natuurlijk volop werk met Shaman en is ook nog betrokken bij een ander project en ik speel in Amanda’s band dus..."

Inmiddels was het rond 8 uur ’s avonds en werd het tijd om huiswaarts te keren. Wij hadden een prachtige dag bij iemand die zijn vak verstaat en volledig op gaat in zijn werk, zowel als muzikant en als producer, arrangeur en medecomponist. Daarnaast is hij ook nog een bescheiden en vriendelijk mens gebleven.

Staand: Amanda Somerville en Bert Treep

Zittend: Sascha Paeth (l) en Menno von Brucken Fock