FRANK BORNEMANN, Visionary

Eloy is in Duitsland ongetwijfeld een van de meest bekende bands in het symfonische-progressieve genre. Onder leiding van componist, zanger en gitarist Frank Bornemann wist de band in het begin van de jaren zeventig een contract te krijgen bij EMI (Harvest) waardoor ze labelgenoten werden van bijvoorbeeld Pink Floyd. Na vijftien jaar intensief toeren in diverse bezettingen en het uitbrengen van en aantal albums, leek het doek in 1985 te vallen voor de band, maar Eloy maakte als duo - Frank Bornemann en Michael Gerlach - een doorstart met het album Ra (1988). Gelukkig was op Destination (1992) de voor het Eloy-geluid zo karakteristieke bassist Klaus Peter Matziol ook weer van de partij en in een minder hoge frequentie kwamen er toch weer enkele albums plus diverse geremasterde versies uit van ouder werk. Na Ocean 2 (1998) leek het echter definitief gedaan, toen er in 2009 plotseling werd medegedeeld dat Bornemann bezig was met een dvd en tijdens het werken hieraan toch weer had besloten met een nieuw album te komen. Filosoferend over de betrekkelijkheid van het leven, onder meer naar aanleiding van het plotseling overlijden van drummer Pim Koopman (Kayak), een band die Bornemann zich goed kan herinneren, nam hij in 'zijn' studio alle tijd om uit te leggen hoe Visionary tot stand was gekomen en om terug te blikken op zijn carrière, ondanks het feit dat hij snipverkoden was.

Eloy heeft dit jaar zijn 40 jarig bestaan. De komende dubbel-dvd moest dit jubileum kracht bij zetten?

"Het idee van de dvd was niet mijn vinding. Een vriend van mij, die ook de cover voor Visionary heeft gemaakt, kwam met het plan een dvd te produceren. Hij zei: Frank, heb je enig idee hoe Eloy's backcatalogue verkoopt? Omdat ik lange tijd geen computer bezat, ben ik maar eens gaan informeren en ik sloeg steil achterover, want het bleek een getal met zes cijfers. Dat had ik nooit gedacht! Vervolgens zag ik tijdens het produceren van een jonge band, die jongens met een laptop op schoot en zag ik tot mijn stomme verbazing allemaal filmpjes voorbij komen van onze optredens uit de jaren van Dawn en Ocean: You Tube dus, filmpjes gemaakt door fans. Zo is het idee geboren om een retrospectieve dvd te gaan maken, aangevuld met interviews, tv-optredens en clips. Dat idee voor het artwork voor Visionary ontstond overigens vanuit een Venetiaans masker dat ik in Parijs had gekocht bij een betrouwbare Italiaanse handelaar."

Waarom dan toch eerst een nieuw album?

"Ik wilde een of twee nieuwe songs toevoegen om de fans ook wat nieuws te brengen. Ik heb me een week teruggetrokken en ben aan het componeren geslagen en in die week had ik meer dan veertig minuten muziek! Ook en vooral vanwege alle brieven en e-mails die ik al die jaren ontving, een ordner vol zelfs, met als meest gestelde vraag: komt Eloy nog met een album? Ik voelde het als een in te lossen schuld ten opzichte van al die trouwe fans over de hele wereld die ons de afgelopen elf jaar kennelijk nog niet vergeten waren. Daarop heb ik de mannen opgetrommeld en gezegd: of het financieel haalbaar is, is niet belangrijk maar we moeten onze fans belonen voor hun trouw en vasthoudendheid. Toen hebben we besloten dat er een nieuw album moet komen."

In elf jaar geen Eloy: kon je de band wel bij elkaar krijgen?

"Dat was inderdaad bijzonder lastig. Drummer Bodo Schopf woont in Stuttgart, bassist Klaus Peter Matziol is een van de grote bazen bij Peter Rieger Konzertagentur. Die jongens behandelen en begeleiden artiesten als U2, Tina Turner, Paul McCartney en Peter Gabriel, dus die flitste na een concert even langs om een baspartij in te spelen die hij de vorige nacht in zijn hotelkamer had geoefend! Michael Gerlach woont in Berlijn en is erg druk met zijn eigen bedrijf dat overigens niets met muziek te maken heeft. Hij kampt met onvoorstelbare tijdsdruk ten gevolge van deadlines die hij moet halen en dat werd zo erg dat ik mij genoodzaakt zag een andere oude bekende te contacteren, namleijk Hannes Folberth, die tussen 1980 en 1984 bij ons speelde. Hij heeft ook laten weten in de toekomst mee te willen doen en dat vind ik werkelijk super, want voor mij is hij de beste van alle toetsenisten die we hebben gehad. Toen ik hem erbij haalde was de muziek zo goed als klaar en had ik dat vooraf geweten dan had ik hem ook compositorisch meer bij het album betrokken. Het atmosferische in zijn spel heeft hij van Detlev Schmidtchen geleerd, maar technisch is hij fenomenaal. Hij kan ook geweldig op de vleugel uit de voeten en die capaciteiten hebben we helaas niet uitgebuit. Maar goed, wellicht voor de toekomst! Visionary is echt een plaat die tot stand gekomen is voor de fans en tot mijn niet geringe verrassing loopt het album als een trein!"

Voor mij en waarschijnlijk veel andere fans is Klaus Peter Matziol een wezenlijk onderdeel van het Eloy-geluid en gelukkig is hij ook weer van de partij op Visionary. Ben je het daarmee eens?

"Geen twijfel mogelijk. Voor mij is hij een van de beste bassisten ter wereld met een geheel eigen stijl. Die man is echt onvervangbaar. Ik heb mezelf ook plechtig beloofd dat er geen Eloy-album meer zal uitkomen als hij er niet op meespeelt! De enige die een beetje in de buurt komt is Geddy Lee (Rush), maar die heeft een andere speelstijl. Lee speelt met zijn vingers; Matze met een plectrum."

Je bent al vroeg aan de slag gegaan als producer. Is dat je eigenlijke werk geworden?

"Ja, ook. De Horus Studio is sinds 1980 actief, een paar keer uitgebreid en ik ben nog steeds eigenaar. Na The Scorpions (1974) was er even niets, toen een paar bands en in de functie van executive producer voor een platenmaatschappij, kwamen de Keeper albums van Helloween, die een geweldig succes waren. Vervolgens wilde er opeens heel veel heavy metal bands waaronder Heaven's Gate (met Sascha Paeth - MvBF) hier opnemen: Celtic Frost, Gamma Ray, enzovoort. Ook andere artiesten zoals Elli, hier in Duitsland een idool, hebben hun eerste succes hier beleefd. Tot onze clientèle behoort een bont gezelschap, maar als dienstverlenend bedrijf is iedereen hier welkom. De grootste en meest imposante klus echter waren The Rolling Stones in 1996. The Beatles hadden hun Anthology-albums, maar de Stones hadden niets. In tegenstelling tot de Abbey Road-tapes van The Beatles hadden de Stones weinig goed authentiek materiaal, totdat via een veiling vanwege een faillissement van een radiozender iemand kans zag om banden uit 1979 te bemachtigen, met Bill Wyman er nog bij en Ian Stewart op piano. Men wilde een box maken net als The Beatles Anthology en deze tapes gebruiken samen met die van de Stripped-tour, de tour na Voodoo Lounge, die dacht ik is opgenomen in Paradiso in Amsterdam. Daarvoor moest men een studio hebben die die banden kon afspelen met het meest geavanceerde computergestuurde loopwerk om de magneetlaag zo min mogelijk te beschadigen en wij hadden die apparatuur! Grappige anekdote in dit verband is, dat een externe producer ons misleidde met de mededeling: hier klopt iets niet, ik hoor geen hi-hat! Uiteindelijk haalden ze mij er bij en in plaats van een vermoede technische onvolkomenheid, kon ik ze vertellen dat dit niet zo was, maar dat het gewoon Charlie Watts' stijl van drummen is. Waarschijnlijk als enige in het circuit slaat hij stelselmatig de hi-hat over op elke tweede en vierde tel! We hebben echter nooit presentexemplaren gezien dus feiteljk weet ik niet wat men met die opnames heeft gedaan."

Je bent sinds kort ook nog een platenmaatschappij gestart?

"Dat klopt. Sinds twee jaar hebben Martin Kleemann en ik het label Artist Station. Wij werken puur als dienstverleners. Dat wil zeggen dat we een provisie rekenen voor het vermarkten van het product van de artiest. Daarbij gaat bijvoorbeeld de distributie via Soulfood uit Hamburg. Alle revenuen zijn echter geheel voor de artiesten, die ook de rechten op hun muziek geheel behouden. Ik ondervind nu persoonlijk met Visionary hoe geweldig dit concept werkt en we hadden de plaat op dezelfde datum uit in heel Europa, iets wat de grote maatschappijen nooit voor elkaar kregen!"

Je bent nu 64 en heb je nog steeds plezier in de muziekbusiness?

"Het is een zeer uitdagende en tegelijk moeilijke tijd. Dat kun je wel zien aan het aantal faillissementen van platenmaatschappijen. Zelfs de grote labels hebben het moeilijk. Aan de andere kant gebeurt er op creatief vlak ongelooflijk veel. Jonge bands die zich ontwikkelen zonder zich te bekommeren om een platencontract. Ik persoonlijk denk dat juist deze visie zal leiden tot nieuwe stromingen en interessante ontwikkelingen. Bands die beginnen in een clubje te spelen en alles van de basis af opbouwen."

Ga je zelf vaak naar concerten? Wat zijn je hobby's buiten de muziek? Heb je afgelopen jaren nog echt gitaar gespeeld en nog steeds op de Gibson?

"Ik sport veel om mezelf in conditie te houden. Joggen, krachttraining en dergelijke en ik lees graag. Wat dat betreft ben ik in dertig jaar niets veranderd. Boeken als Die Illuminati, Pillars Of The Earth en World Without End of historische boeken zijn mij wel toevertrouwd. Mijn vrouw en ik hebben een prachtig appartement dat over het meer uitkijkt en dat is een prima plek om hard te lopen. Daarnaast verblijven we ook veel in ons appartement in Parijs. Uiteraard speel ik geregeld op een akoestische gitaar, maar de elektrische was inderdaad lange tijd  uit de gratie. Wat concerten betreft: ik bezoek geregeld jonge onbekende bands die mij interessant lijken, maar ik ga ook naar grote namen als Paul McCartney en laatst in Parijs naar Sting. Zelf luister ik graag naar Loreena McKennitt, sommige bands die we zelf in de studio hebben gehad zoals Noch Ne Band en tegenwoordig ook veel uit Frankrijk, onder meer Alain Sochon of Gérald De Palmas. Ik heb overigens bij de laatste albums naast mijn trouwe Gibson-gitaren ook voor het eerst een andere gitaar gebruikt, namelijk een van de Engelse gitaarbouwer Patrick Eggle. Verder is ook de al eerder gebruikte Stratocaster te horen."

Op het nieuwe album wordt qua sfeer teruggegrepen naar de periode 1975-1985. Vanwaar de referentie aan Time To Turn?

"Dat kwam door de vele brieven die ik de laatste jaren ontving van fans over de hele wereld. Grootste gemene deler was dat men graag een vervolg op Time To Turn zou willen zien, vandaar dat ik die verwijzing er in heb verweven en mij ook heb ingesteld om muziek in die stijl te schrijven. Wat dat betreft is er in mijn manier van componeren weinig veranderd. Meestal zang en gitaar, maar ik bedenk er direct keyboards bij. Ik moet en zal strings, koren, stemmen, orkestrale geluiden er in verweven hebben anders mist er iets. Ik werk voor de demo's ook het liefst met mensen, niet met computers, dan leeft het direct ook meer. Hoezo ouderwets? In het eerste nummer op Visionary, The Refuge, speel ik met ritmes en daar had Bodo ook wat moeite mee. Eerst krijg je een 3/4 maat, die gaat over in  6/8 en die weer in een 4/4. Maatsoorten, breaks en dergelijke zijn ook irrelevant zolang de muziek maar vloeit."

Op Visionary prijkt weer het vertrouwde Eloy-logo. Wie heeft dat logo eigenlijk ontworpen?

"Eerlijk gezegd weet ik dat niet eens. Iemand bij EMI kwam daar destijds mee aan en dat heeft standgehouden tot aan Metromania. Daarna hebben we op Ra een creatie van iemand via SPV gebruikt. Ook op de volgende albums is het bekendste logo niet gebruikt, wel weer op de laatste drie, omdat ik vind dat het erbij hoort. Ra zal binnenkort opnieuw worden uitgebracht, geheel geremasterd en deels opnieuw opgenomen. Daarbij zal ook waarschijnlijk het bekende logo worden gebruikt in plaats van het logo dat op de originele cover stond."

Het logo en de cover van Metromania kwamen van Rodney Matthews, die ook de covers van Planets en Time To Turn voor de Engelse markt ontwierp. Hoe kwamen jullie met hem in contact?

"Via Heavy Metal Records. Dat was destijds onze platenmaatschappij in Engeland, want daar wilde EMI ons niet hebben. Ik had indertijd wel contact met Matthews die onze naam in de UK zeker goed gedaan heeft met prachtige picturediscs en dergelijke. Omdat de bandleden ook een beetje op elkaar uitgekeken waren en ook muzikaal niet meer op één lijn zaten, wilde ik na Performance, dat bij het publiek niet echt goed viel, in eerste instantie een soloalbum maken. Matthews wilde daar ook een cover voor schilderen, maar omdat Eloy een nieuw album nodig had meer in de stijl van Time To Turn is Metromania toch een Eloy-album geworden. Het contract met Heavy Metal Records liep daarna af en toen is het contact weer verwaterd en bovendien viel daarna de band uiteen."

Mag ik vanwege die duidelijke referentie naar Time to Turn (1982) afleiden dat progressieve muziek uit 1975-1985 jouw favoriete periode is?

"Die tijd was volgens mij een periode waarin tal van artiesten elkaar continu beïnvloedden, kruisbestuivingen zo je wilt. Ik denk daarbij aan bands als Jethro Tull, Deep Purple, Genesis en uiteraard Pink Floyd. Een periode van onbegrensde creativiteit en experimenten met steeds weer nieuwe apparatuur. De omschrijving 'progressieve muziek' komt mij overigens wat komisch over. Leuk om er een etiket op te plakken. Bands zoals IQ, Marillion, Porcupine Tree of Arena zijn ook. Er bestaat echter een andere term die de lading mijns inziens veel beter dekt en dat is art-rock. De wijze van componeren en musiceren, zoals wij dat doen beschouw ik als kunst, geen commerciële eenheidsworst van een coupletje-refreintje-coupletje, maar een muziekstijl waarin men zich niet hoeft te beperken, noch qua instrumentatie, noch qua lengte van de songs."

Wat zijn je concrete plannen voor het komende jaar? Kunnen we Eloy nog live verwachten en komt er nog een vervolg op Visionary?

"Ach, die vragen moesten komen hè? Allereerst heb ik zelf nog heel veel werk aan mijn rockopera The Vision, The Sword And The Pyre over Jeanne D'Arc. Daarvoor gebruik ik een groot koor, zoals ook al eerder op twee Eloy-songs het geval was: Jeanne D'Arc op Destination en Company Of Angels op The Tides Return Forever. Ik wil dat de luisteraar elk woord van de koorzang kan verstaan dus dat was een geweldige uitdaging, waarbij ik zestig sporen met zang dubbel heb opgenomen, dus je hoort een 120-koppig koor, dat elk woord simultaan goed verstaanbaar zingt. Koppel daaraan ook nog eens het Praags Symfonie Orkest bestaande uit dertig mannen en dertig vrouwen, en het wordt erg dus heftig om het beheersbaar te houden, maar groots wordt het wél en de Eloy-fans zullen er denk ik verrukt over zijn. Uiteindelijk hopen we dit hele spektakel live te gaan uitvoeren in 2011 of 2012 tijdens de Jeanne D'Arc festiviteiten in Orléans in de maand mei. Klaus Peter Matziol begeleidt nu de tournee van Paul McCartney en die heeft een volle agenda, Hannes Folberth runt samen met zijn vrouw een fysiotherapiepraktijk, dus die kan ook niet zomaar weg. Bodo Schopf zou wel kunnen, maar Michael Gerlach vooralsnog zeker niet. Verder zou ik graag Steve Mann er weer bij hebben. Hij is getrouwd met een Duitse, maar ze wonen een groot deel van de tijd in Londen. Om een lange set te spelen, wat het publiek van ons verwacht, moeten we ten minste drie weken oefenen, omdat we iets dergelijks in deze bezetting nog nooit hebben gedaan. Om vertrouwd te geraken met de PA en de lichtshow hebben we ook minimaal een week nodig. We moeten zorgen dat we weer een echt Hammond-orgel ter beschikking hebben en goede analoge synthesizers. Hannes Folberths kapotte ARP staat momenteel hier ter reparatie. Gerlach gebruikte plug-ins maar eigenlijk vond ik dat maar niks. Verder moeten er achtergrondzangeressen gezocht worden, want Suzanne heeft gezondheidsproblemen en Tina is moeder geworden evenals Anke. Zo'n tour moet dus wel heel zorgvuldig worden gepland en dat zal niet eerder kunnen dan dat wij allemaal in staat zijn om onszelf meer dan een maand vrij te roosteren. Financieel is het voor ons niet interessant, maar voor de fans willen we dat best doen. In elk geval komen er ook nog drie geremasterde albums in 2010: Ra, Destination en The Tides Return Forever, die voor een deel geheel opnieuw ingespeeld en opgenomen zijn en er komt een opvolger voor Visionary want de verkopen slaan alle verwachtingen en ik heb nog zoveel leuke ideetjes!"

Discografie:

Eloy (1971)
Inside (1973)
Floating (1974)
Power And The Passion (1975)
Dawn (1976)
Ocean (1977)
Eloy Live (1978)
Silent Cries Mighty Echoes (1979)
Colours (1980)
Planets (1981)
Time To Turn (1982)
Performance (1983)
Metromania (1984)
Codename Wildgeese (1985)
Ra (1988)
Rarities (1991)
Destination (1992)
Chronicles 1 (1993)
Chronicles 2 (1994)
The Tides Return Forever (1994)
Ocean 2, The Answer (1998)
Visionary (2009)

Deel 2: de terugblik.

Je bent geboren in 1945, dus eigenlijk nog tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoe was je jeugd tijdens de wederopbouw van het uitgeputte Duitsland?

"Ik heb gewacht met geboren worden totdat de oorlog voorbij was en ik ben door mijn moeder opgevoed. Mijn Franse vader is tijdens de wereldoorlog omgekomen en op ons huis in Hannover landde een bom! Het was natuurlijk moeilijk, want Duitsland was arm en wij als Duitsers hadden veel goed te maken en gingen gebukt onder een stuk intolerantie van de 'buitenwereld', maar mijn moeder heeft het fantastisch gedaan. Ik was geen gretige scholier en ik ben al heel jong muziek gaan maken. Ik heb echter wel een opleiding tot bankemployee gevolgd en ben in die hoedanigheid ook gaan werken."

Ben je als middelbare scholier in de jaren zestig begonnen met gitaar te spelen?

"Ik heb les gehad op een school waar veel jazz werd onderwezen en muziek van The Shadows! Ik heb geleerd om met vier vingers te spelen, terwijl veel moderne gitaristen nagenoeg met drie spelen en dat is een groot voordeel gebleken. Al snel speelde ik in een bandje dat nummers van The Shadows vertolkte, daarna kwamen natuurlijk The Beatles. Ik deed de songs van Paul McCartney, mijn collega die van John Lennon. Zodoende verdienden we al snel meer geld dan de gemiddelde bankbediende. In 1969 heb ik dat beroep opgegeven en ben me volledig op muziek gaan toeleggen want ik wilde niet alleen covers blijven spelen."

Eloy is genoemd naar de Eloi uit het boek Time Machine van H.G. Wells. Ben je een boekenlezer?

"Ja, hoewel science fiction niet mijn favoriete genre is, heb ik dit boek verslonden en het verhaal greep me erg aan. Hoe dat volkje alles vanuit niets moest opbouwen en ook een nieuwe cultuur creëerde, dat vond ik een erg aardige parallel met onze band, want ook ik wilde iets nieuws binnen de muziek gaan brengen en moest van nul beginnen. Omdat een Griekse Y er veel leuker uitzag op de cover is het Eloy geworden."

Je geboorteplaats is Hannover en voor zover ik weet ben je daar altijd blijven wonen. Heb je een speciale connectie met die stad?

Ja, ik ben een echte Hannoveraan en ik ben ook trots op mijn stad. Het prachtige meer in het centrale deel, een geweldig groot centrum, Renaissance tuinen en een schitterend stadsbeeld. In Hannover uit de trein stappen is direct een imponerend gezicht als je het station uitloopt. Hannover is van oudsher muziekstad, met vele clubs, een gezonde muziekcultuur en veel grote podia. Bands als The Scorpions, uiteraard Eloy maar ook totaal andere bands als Scooter komen hier vandaan."

Uiteindelijk kwam het tot de eerste incarnatie van Eloy met een platencontract bij Philips met het gelijknamige album. Wat gebeurde er daarna?

"De verwachtingen waren zeer divers binnen de band. Erich Schriever, in mijn beleving een steengoede zanger, had geen belangstelling om te blijven zingen en onze drummer Helmut Draht, kreeg een ongeluk waardoor hij lang niet meer kon drummen en moest worden vervangen door Fritz Randow. Ons contract bij EMI verplichtte ons om met een vervolg te komen op het eerste album dat geflopt was. Daar zaten we dus in de studio zonder zanger! Toen heb ik gezegd: dan doe ik het wel. Ik was doodnerveus - iedereen moest de opnameruimte uit als ik de zang moest opnemen - ben ik aan de slag gegaan en Inside was het resultaat. Opvallend was dat de band live met mij als frontman, een zingende gitarist, meer succes had terwijl Erich de betere zanger was."

Waarom heb je toen eigenlijk gekozen voor Engels en niet Duits?

"Engels was nu eenmaal dé taal in de rockmuziek, dus we hebben nooit anders willen doen."

Veel teksten werden in de eerste jaren mede aangedragen door anderen: waar heb jij Engels geleerd?

"Het beetje Engels dat ik van school heb opgepikt, was niet indrukwekkend maar na het eerste album had ik nog hulp van Erich Schriver voor de teksten; later van Spencer Davis, die leraar Duits was en vaak hier speelde en verder ook nog van bluesfenomeen Alexis Korner. Met Floating begon de samenwerking met een tourmanager van EMI, Richard W. Smith, met wie ik Power And The Passion heb geschreven. Na elk album oogstte Eloy in Duitsland meer succes, totdat in 1975 onze toenmalige manager kans zag de band kapot te maken. Er zijn zelfs een paar optredens geweest zonder mij erbij maar toen dat niet werkte, is alles inclusief manager uiteen gevallen. Fritz Randow is toen geloof ik bij Epitaph gaan drummen. Een leidinggevende bij EMI had echter vertrouwen in mij en stimuleerde me om weer een band op poten te zetten en zei dat het contract gewoon doorliep. Dat bleek zowel voor mij als voor die bedrijfsleider een genoegdoening, want de bezetting vanaf 1976 bleek nog succesvoller dan de voorgaande line-ups! Voor de volgende drie albums Dawn, Ocean en Silent Cries Mighty Echoes werden de teksten door Jürgen Rosenthal geschreven: literair fantastisch maar voor mij erg lastig om te zingen. Door bezoeken aan Engeland en met wat externe hulp bleek echter dat ik het ook zelf kon. Dat moest ook wel, want na het vertrek van Jürgen en Detlev Schmidtchen kwamen Hannes Folberth en Jim McGillivray, die een groot deel van de teksten deed maar na Colours stond ik er alleen voor."

Je hebt in 1974 ook de The Scorpions geproduceerd, waarin op dat moment drummer Jürgen Rosenthal speelde. Ik neem aan dat via die connectie Jürgen ook bij Eloy terecht is gekomen? Hoe heb je die kennis vergaard?

"Die connectie met Jürgen klopt, hij wilde al weg bij The Scorpions want hij zat ook toen al veel meer in de richting van Genesis enzovoort. Het aardigste is echter dat hij in die twee jaar geweldig vooruitgegaan is als drummer en dat was ook nodig want een geweldige drummer als Randow vervang je niet zomaar. En hij bracht als vervanger voor Luitjen Jansen Klaus Peter Matziol mee met wie hij voordien ook al had gespeeld! Wat producers betreft was je in Duitsland in die tijd op jezelf aangewezen, want er waren toen geen producers, alleen mensen die schlagers konden produceren. Ik heb dat dus mezelf eigen gemaakt in die eerste vijf jaar en ben vanaf midden jaren zeventig ook de producer van de band geworden. Bij The Scorpions ging het net als bij ons: de eerste lp flopte. Vervolgens wilde de nieuwe platenmaatschappij een schlagerproducer aan de band koppelen. Ik kreeg toen een telefoontje van een radeloze Rudolf Schenker, die daar stapelgek van werd. Ze waren van plan om uit te wijken naar Hamburg maar ik heb ze van dat voornemen afgebracht en heb gezegd: ik doe het voor jullie. Helaas kreeg ik trammelant met hun platenmaatschappij, omdat de studio te duur geworden zou zijn, want ik gebruikte geen 2-sporen bandrecorders maar 6- en 8-sporen: op dat moment de meest moderne apparatuur. Afijn, uiteindelijk is het tot een rechtszaak gekomen die ik overigens wel gewonnen heb, maar ik kon niet verder werken met The Scorpions. De opnames zijn gelukkig verder door een goede producer behandeld en die zorgden voor het eerste succes van de band. De vriendschap met Rudolf is echter gebleven en al zien we elkaar niet vaak, we zijn nog steeds heel goede maatjes."

Kun je iets vertellen over de ontwikkeling van de stijl van Eloy?

"Op het eerste album hadden we geen toetsen. Erich Schriever was echter ook pianist en in de studio stonden toevallig een piano en een Hammond-orgel, anders zouden die eerste toetsen nooit op twee nummers van het eerste album terecht gekomen zijn. Toen we met Inside begonnen, bleek Manfred Wieczorke, een gemiddelde gitarist, eigenlijk veel meer belangstelling te hebben om orgel te spelen. Als Pink Floyd-fan wilde hij graag die invloed in onze muziek verwerken en wij vonden dat prima. Ik kreeg als gitarist daardoor ook veel meer ruimte. Met een Hammond-orgel is het dus begonnen, later kwamen pas de Moogs en synthesizers en weer later de polyfone synths, de stringensembles en Oberheims. Dat atmosferische is uiteindelijk ons geluid geworden en die is nooit meer veranderd."

Heb je steun gehad van je moeder om in de muziek te gaan en muzikant te blijven?

"Mijn moeder zorgde er steeds voor dat ik over een goede gitaar en versterker kon beschikken. Ik had veel geluk met zo'n geldschieter. In het begin verdienden we als coverband veel meer dan toen we onze eigen muziek gingen spelen. Dat was een lange periode van afzien en armoede, want men zat in Duitsland niet op een Engelstalige band te wachten met ons type muziek. In die tijd kwam mijn moeder langs om de lege koelkast weer te vullen met levensmiddelen. Mijn vrouw, die bij de gemeente Hannover werkte, werd kostwinner. We spraken af dat ik het vijf jaar zou proberen. Was het succes dan nog niet bereikt, dan zou ik weer voor een bank gaan werken. Op een goed moment vonden we een impresario die ons wist te koppelen aan wat bekende Engelse bands als Deep Purple, East Of Eden, Beggar's Opera en de jazzrockband IF, die toen shows met lasers opvoerden. We speelden festivals met Alexis Korner en ook met Golden Earring, destijds steevast de headliner. Zo bouwden we routine op en smaakten het genoegen dat we als support-act telkens een geweldige respons kregen van de bezoekers die bleken de volgende dag onze platen te kopen! Gelukkig voor mij kwam het succes net binnen die vijf jaar."

Geruime tijd was het opnemen van Eloy-albums een bandaangelegenheid, maar dat is gaandeweg veranderd, vooral na 1985. Mis je die interactie met andere bandleden niet?

"In het begin was het inderdaad volledig een bandaangelegenheid, waarbij ik altijd wel het leeuwendeel van de muziek aandroeg. Door de veranderende omstandigheden en het feit dat ik op een goed moment zowel producer als zanger, componist en gitarist van de band was, kreeg ik steeds meer de rol van regisseur. Ik heb er echter altijd naar gestreefd de diverse muzikanten alle ruimte te geven om hun eigen creativiteit de vrije loop te laten; niet hier zijn de noten, speel dit maar. De meeste van mijn composities ontstaan namelijk met slechts een akoestische gitaar en zang, al heb ik dan vaak wel een maatsoort in gedachten. Meest extreme voorbeeld is Klaus-Peter Matziol: sinds hij bij de band is, heb ik geen basnoot meer geschreven. Hij schrijft en speelt altijd zijn eigen baspartij, want dat kan hij toch veel beter dan ik ooit zou kunnen bedenken!"

Wat is het verhaal over de overgang van Harvest (EMI) naar SPV eind jaren tachtig?

"Dat is een wat vreemde geschiedenis. Het bleek dat EMI ons kwijt wilde. Daar kwamen we als volgt achter: Fish was een van de bezoekers bij een concert in The Marquee en hij bleek een fan te zijn, wat ik niet wist. Hij kwam met het idee dat Marillion en Eloy samen op tournee zouden moeten gaan en dat idee trok ons natuurlijk wel. Die avond waren alle bobo's van de Engelse pers aanwezig en ook de platenbonzen. Die stonden bij elkaar en op zich was het een succesvol concert, maar wat ik niet begreep was dat na het concert dit gezelschap Fish echt beledigde: hoe hij het waanidee in zijn hoofd haalde om Marillion samen met ons op een affiche te willen zien. Het bleek dat EMI een half miljoen pond in Marillion had geïnvesteerd om die band groot te maken, dus wij moesten absoluut weg. En dat terwijl we bij EMI toch heel veel succes hadden gehad: wat zo aardig leek, bleek voor onze toekomst daar dus heel slecht, mede een reden waarom de band daarna uiteen viel."

Vanwaar dan toch die doorstart met Ra op SPV?

"Ik ontmoette Michael Gerlach in Berlijn en we maakten samen wat muziek. Hij zei op een goed moment: wat is dit eigenlijk voor onzin, dit klinkt toch gewoon als Eloy, dus waarom maken we geen Eloy-plaat? SPV bleek geïnteresseerd en dus kwam Ra bij hen uit en bleek idioot genoeg succesvoller dan Metromania! Dat was iets waarop we totaal niet hadden gerekend en het probleem was dat zowel Gerlach als ik, met name in de studio, allerhande verplichtingen hadden en dus duurde het vier jaar alvorens we met de opvolger Destination kwamen. Dat album was niet erg succesvol en terugkijkend heb ik daar zelf ook veel fouten gemaakt, onder meer dat vierstemmig zingen, dat had ik beter kunnen laten. Ook Michael was hierop niet in glansvorm. Daarna zijn we aan de slag gegaan met de beide Chronicles-albums, waardoor ik weer in contact kwam met oude bandleden. De 'spirit' was er weer en toen ontdekte ik dat dit was wat ik wilde: een volgend album moest weer een bandalbum worden en zo is The Tides Return Forever tot stand gekomen. In 1994 was ik echter ook begonnen aan het project wat nu anno 2010 dan eindelijk in een eindfase verkeert, namelijk de rock-opera Jeanne D'Arc, waarmee ik toen na 1995 echt aan de slag wilde. Ik kreeg echter een uitnodiging om op basis van een zeer aantrekkelijk contract met BMG (Sony) nog een plaat te maken: Ocean 2, een vervolg op Ocean, een concept waar ik eigenlijk niet zoveel zin in had. Ik wilde een album met een positief getinte filosofie, teksten met een vrolijker thema en ik heb daar vier maanden vreselijk mee geworsteld. Uiteindelijk kwam de plaat uit en het zou het eerste album in zeventien jaar zijn dat, weliswaar als export, in Amerika zou worden uitgebracht. Amerika heeft namelijk een sterke progscene en toentertijd kwam ook het internet op. Men koos daar Ocean 2 als plaat van het jaar met op de tweede plek Pink Floyd. Daarop was mijn reactie: dit is het summum en ook al vind ik Tides zelf een beter album, dit kan ik nooit overtreffen, dus nu kap ik ermee. Ik wilde toen weer verder met Jeanne D'Arc maar ik had de studio te managen en het ging toen niet geweldig in de muziekbranche. Ik moest die plannen in de koelkast zetten en ik heb er heel hard voor moeten knokken om mijn 'bedrijf' door die lastige periode heen te loodsen."

Wat zijn je gedachten over het album van Serene met Jim McGillivray uit 1979?

"Dat was het eerste probeersel in de Horus Studio die toen net gebouwd was. Serene was meer een hobbyband en men kon voor weinig geld een plaat opnemen. Zo zijn we aan Jim McGillivray als opvolger voor Jürgen Rosenthal gekomen. Hij was een professioneel muzikant afkomstig uit Epitaph en hij kon als Engelsman natuurlijk ook goede teksten aanleveren die poëtisch prima waren."

Je kent vast het album Acid In Wounderland van Ego uit 1981). Wat vond je van dat album?

"Niets. Het album is wel oké, maar ik weet warempel niet waarom Jürgen Rosenthal en Detlev Schmidtchen opgestapt zijn. Ze hadden net een eigen studio gebouwd en als ze dat per se gewild hadden, hadden ze dat album gewoon zelf kunnen opnemen zonder uit Eloy te stappen. Die kleine probleempjes die we hadden waren niet belangrijk en voor mij geen reden om ze te ontslaan, het heeft me ook onaangenaam verrast indertijd. Het had mij zinvoller geleken als ze hun creativiteit in een nieuw Eloy-album hadden gestoken, want dat was uiteindelijk beter geweest voor iedereen."

Een wat vreemde muzikale eend in de bijt qua is Codename Wildgeese (1985), het enige album dat ook moeilijk verkrijgbaar is. Het is opgenomen door Arkona, Folberth en Matziol. Verder lijkt het album Rarities niet uit jouw koker te komen. Wat kun je daarover vertellen?

"Rarities was een actie van EMI, daar hadden wij niets mee van doen. De rechten van Codename Wildgeese liggen niet bij ons maar bij de filmproducent. Ik was er ook niet bij betrokken, omdat ik toen de laatste hand legde aan Metromania. De jongens hadden toen de keus tussen Codename Wildgeese, een Europese film en Dune Wüstenplanet met Sting waarvan ons verteld werd dat het om een science fictionfilm ging, opgenomen in de Mexicaanse woestijn. Niemand van ons heeft geweten wat voor geweldige film dat was en achteraf is er natuurlijk een verkeerde keuze gemaakt."

Wat vond je van Faust, het album van Shade uit 1990?

"Dat was eigenlijk een soort opstandje. Ik was niet erg blij met Performance, waarvoor ik slechts drie songs aanleverde en ik wilde een koerswijziging doordrukken waarmee zij het niet eens waren, namelijk Metromania. Zij zouden zelf dan wel een album opnemen met een goeie zanger, McGillivray achter de trommels en Rosenthal voor de teksten. Zij dachten dat alle Eloy-fans wel zouden toehappen. Het liep totaal anders, want ze kregen geen platencontract, de band miste een duidelijke muzikale richting en het is op niets uitgelopen, terwijl ik met Ra wel succes had. Met het werken aan Chronicles zijn we weer bij elkaar gekomen alleen Fritz Randow kon toen niet omdat hij, ik dacht bij de heavy metalband Victory drumde. De keuze viel destijds op Bodo Schopf omdat hij de kracht van Randow wist te combineren met de subtiliteit van Rosenthal."

Naar welke line-up kijk je nu met het meeste plezier terug?

"Oei, dat vind ik heel lastige vraag. De tijden waren telkens anders, de verwachtingen verschillend en de marktvraag veranderde. In de bezetting van Inside tot Power And The Passion zijn we professionele muzikanten geworden. Dat was de meest avontuurlijke tijd. In die periode leerden we goed te spelen, kwamen in contact met Engelse bands en leerden we ons beter op het podium te presenteren. Achteraf vind ik dat de meest spannende en interessante periode. Daarna kwam de bezetting met Matziol, Rosenthal en Schmidtchen waarmee we de meest succesvolle band in Duitsland werden. Dat was een supertijd zonder geldzorgen. Daarna werd het weer moeilijker om aan de top te blijven maar met Hannes Arkona, Hannes Folberth en Fritz Randow hebben we klasseplaten gemaakt en geweldige concerten gespeeld. Ook de tour na Tides in de bezetting met Steve Mann op gitaar was erg ontspannen, terwijl de tour van Ocean 2 niet klopte vanwege technische problemen en onvoldoende goed materiaal, zoals mengtafels om mee te werken."

Zeventien studioalbums en slechts één livealbum. Is dat niet erg weinig?

"Ja dat klopt. Ik had ook graag na Time To Turn een livealbum willen doen, maar het probleem was dat men bij de platenfirma daar geen belangstelling voor had en dat maakte het voor ons onmogelijk omdat we zoiets niet op eigen houtje mochten doen. Als er al professioneel opgenomen materiaal beschikbaar geweest zou zijn, dan was dat het eigendom van de platenfirma! Toen was er ook een ommezwaai van albums naar singles: men wilde absoluut een single voor een radiostation en niet langer een heel album. Zo heb ik in vijf minuten ook het nummer Time To Turn geschreven dat als single moest dienen. Midden in de Deutsche Welle was dat nog een onverwacht succes ook, maar het is wel de laatste single die we hebben gemaakt."

De kans om door te breken is destijds door een faillissement van Chess & Janus (USA) mislukt. Door onderlinge spanningen midden jaren tachtig ging de kans om in Engeland door te breken ook verloren. Hoe kijk je hier op terug?

"Vanwege ons contract met EMI was de eerste optie Capitol Records, maar daarvoor waren we afhankelijk van EMI Amerika. Als die er geen heil in zagen, mochten we een andere firma kiezen. Dat is gebeurd en Chess & Janus Records bood zich aan, want die had een deal met Capitol. Dit label bracht Future City  van Inside uit en dan gebeurt het curieuze: dit nummer komt in de hitlijsten! Zowel het album Inside als de opvolger Floating deden het goed, maar toen was ineens de firma Chess & Janus failliet en met de noorderzon vertrokken. Ondanks de belangstelling van mensen als Miles Copeland werd de boodschap naderhand duidelijk: in Amerika wenste men geen Duitse band. Mogelijk dat een andere manager met kennis van de Amerikaanse manier van zakendoen deze catastrofe voor ons had kunnen voorkomen. Of zaken doen met Joodse zakenlui of met de maffia, zoals Shocking Blue destijds deed, anders kwam je er als buitenlandse act niet aan te pas. Ach dat soort manieren van zaken doen en ook de gehele wijze waarop de platenindustrie in de jaren tachtig werkte, heeft zoveel artiesten kapot gemaakt en ook bij de consument de basis gelegd dat men niet meer bereid was om aan zulke troep geld uit te geven. Toen dreven de maatschappijen ook nog eens de prijs op en kostte een album zo'n 50 Dmark, de waanzin ten top! Ik denk dat de gewoonte om alles te downloaden daardoor ook is gestimuleerd. Vandaag de dag is men nog steeds bereid om geld te betalen, maar dan wel voor echte artiesten die echte kunst maken. Neem maar eens een Loreena McKennit: een platenverkoop van zes cijfers zonder dat ze op radio of tv verschijnt! Of dat album van Cat Stevens die nu Yusuf Islam heet: wonderschone liedjes. Herbert Grönemeyer is ook een goed voorbeeld van originele muziek, maar dan pop."

Hebben jullie überhaupt ooit in Nederland gespeeld, in andere Europese landen of buiten Europa?

"Jazeker, echter vooral in Duitsland maar ook in Zwitserland, Oostenrijk, Engeland en Griekenland, waar we voor 10.000 man hebben gespeeld. Helaas nooit in Spanje, Italië, Nederland of Scandinavië."

Na Metromania gaf Eloy twee Concerten in The Marquee opgenomen door de BBC. Wat is er met die opnames gebeurd?

"Ik ben net moeite aan het doen om die te pakken te krijgen! Er bestaat een kans dat ik die kan gebruiken en dan zal ik mijn best doen om die muziek uit te brengen voor de fans!"

ENGLISH:

Undoubtedly one of Germany's most successful prog-acts in history is Eloy. The band managed to get a record deal with EMI (Harvest) in the early seventies, which made them label mates with acts such as Pink Floyd. After 15 years, multiple changes in line ups and many tours Eloy seemed to be finished in 1985 but made a triumphant return as a duo in 1988. Founder member Frank Bornemann, in fact the only remaining founder member till this day and Michael Gerlach released the album Ra. Fortunately for the fans bass player Klaus Peter Matziol joined again on the successor to Ra, Destination and the two Chronicles albums. Remasters from all the older albums and even some new ones saw the light of day but in 1998 the curtain fell. Rather unexpectedly Eloy came back to life, releasing the album Visionary at the end of 2009, while  - at the time- on the official website Bornemann stated Eloy were working on a DVD as well. In his Horus Studio in Hannover, Frank Bornemann looks back at the beginnings of Eloy, explains how the album Visionary came to be, speaks about The Legacy DVD and the upcoming gigs in the Loreley and Herzberg.

Before we are going to talk about the latest developments, I 'd like to go over Eloy's history first. I believe you were born in 1945, probably during the last days of World War II. How was your youth during the restructuring and rebuilding of Germany?

"I have postponed my birth until the war had ended. I have been raised by my mother because my father, originating from France, had been killed by a bomb that landed on our house in Hannover. Of course it was difficult; Germany was exhausted, all the people were poor and as German people we had a lot to make up to our fellow Europeans and we suffered from the intolerance by most if not all foreign countries. My mom did a fine job. I wasn't exactly an eager student, so I found myself  making music at a fairly young age. I did have an education to work as an employee at a bank and in fact I even got a job in some bank in the late sixties." 

So, like most teenagers in those days you started to play the guitar?

"I've learned to play the guitar at an institution where a lot of jazz music was taught, but also music by The Shadows! I've learned to play with four fingers, while most modern guitarists play with just three and this has proven to be an advantage. Soon I started playing in a band covering Shadows-songs and then of course covers from The Beatles. I used to sing the Paul McCartney-songs and my bandmate those originally sung by John Lennon. With that band we soon made more money than the average bank employee did, so in 1969 I decided to quit my job and to devote my life to music, because I didn't want to play covers for the rest of my life."

Were you supported by your mother to play an instrument and when you chose to become a professional musician?

"My mother provided me with a decent guitar and amplifier and I have been fortunate to have had such a 'sponsor'. When we were a cover band we made good money but when we started to play our own compositions things changed. Those were the years of poverty. My wife, who had a job at the city council, became the breadwinner and my mum used to fill our fridge every now and then. It seemed the people in Germany weren't interested in a German band singing in English and making our kind of music. My wife and I agreed that she would support me for five years. Should I not have been successful after those five years, I would go back to earning a living with a steady job. At some point we found ourselves an agent who managed to link us to some of the well-known bands from the UK, like Deep Purple, East Of Eden, Beggar's Opera and the jazzrock outfit If, who were already working with lasers in their shows. We did festivals with Alexis Korner and among others also with the Dutch band Golden Earring, in those days the designated headliner. We built up a certain routine and were very pleased with the responses of the audiences buying our records. Fortunately the success for Eloy came within the time frame of five years."

Your birth place is Hannover and you still reside there. Do you have a special affection for this city?

"Oh yes, I'm a genuine Hannoveraner and I'm really proud of this city. There's a beautiful lake in the central part, a giant centre, a magnificent statue and the Renaissance gardens: if you get out of the train station in Hannover it is a most spectacular site! For ages Hannover has been a cultural centre as well with many clubs, a healthy musical culture and several big stages. Not only Eloy comes from Hannover, also world class acts like The Scorpions or from a very different genre Scooter."

With the first line-up you got a record deal with Philips and the eponymous album was released in 1971. Subsequently Eloy got a record deal with EMI and what happened next?

"The expectations between all the members of the band were very diverse. Erich Schriever, in my opinion a very good singer, had no intention to become a rock singer and our drummer Helmut Draht, was involved in a very nasty accident that made it impossible for him to play the drums any longer. He had to be replaced by Fritz Randow. Based on our contract with EMI we had to come up with a successor to Eloy, an album that hadn't done so well. So there we were without a singer! Then I said: well, I will give it a try. We had to meet a certain deadline so we had little time left. I was very nervous back then and when I was recording vocals, everyone had to leave the recording room. Inside was the result of our efforts as a quartet and the amazing thing was, while Erich was the better vocalist, we seemed to be more successful with me as a singing guitarist!"  

Why did you choose to sing in English and where did you pick up enough English to write all those lyrics?

"The only international language in rock music at the time was English and we were trying to build a reputation for ourselves outside of Germany too. The knowledge of the English language I picked up from school wasn't good enough to write all the lyrics myself. At first I got some help from Erich Schriever, then from Spencer Davis who used to play in this area a lot. He used to be a teacher in the German language, you know. Alexis Korner also helped out in those days. With Floating, I collaborated with EMI's tour manager at the time, Richard W. Smith, with whom I wrote the lyrics for Power And The Passion. After each album Eloy's success in our homeland grew but tensions grew stronger within the band too because of Jat Partridge, the manager at the time. It came to an outburst in 1975 and suddenly I was all alone. I remember there were some shows without me, but that didn't work so everything fell apart. I believe that's when Fritz Randow joined Epitaph. Anyway, one of the managers with EMI Germany stood by me and wanted to help me reform the band and made arrangements with the company that Eloy could still be counting on their contract. The first new member was Detlev Schmidtchen, a guitarist from Hannover but just like Manfred Wieczorke before him, he switched to keyboards. Through my contacts with The Scorpions - I was involved with the production of their 1974 album - I found Jürgen Rosenthal who seemed far more interested in progressive rock like Genesis for example than in hard rock. Since we met, he had made a huge progression as a drummer and that was necessary because a great drummer like Randow was not that easy to replace! I'm eternally grateful to him for bringing bass player Klaus Peter Matziol to my attention, as a replacement for Luitjen Jansen. As you know Matze is still on board till this very day! The ultimate satisfaction for both the EMI management as well as for me was that the new line up proved to be even more successful than the former one! For the next three albums, Dawn, Ocean and Silent Cries Mighty Echoes, all lyrics were written by Jürgen Rosenthal: from a literary point of view fantastic but extremely difficult to sing for me. Through my visits to the UK and with a little help from outside I found out I was able to write lyrics by myself. When Jürgen and Detlev decided to leave - they were not fired by me! - we did the album Colours with Hannes Folberth on the keys and Jim McGillivray on drums, who also wrote the lyrics. But then I was on my own so there was no one else left to write lyrics than me..."

What's the story about you producing The Scorpions and how did you learn to be a producer?

"In those days there were no producers around who knew how to deal with our genre of music, only people who knew how to produce schlagers, so we had to do it ourselves. During the first five years of Eloy's existence I learned how to be a producer and I have been the band's producer since the mid seventies. With The Scorpions things went a similar way as with Eloy: the first album flopped; the new record company wanted to assign a schlager producer to work with The Scorpions on their next album. I got a phone call from a desperate Rudolf Schenker, who went nuts having to work with this guy. They were planning to 'escape' to Hamburg but I managed to change their minds about that and I volunteered to help. Unfortunately the record company and me didn't see eye-to-eye because I used 'state of the art' six and eight track recorders instead of the older two track recorders. The record company was very pissed off because of the higher costs for the studio. Eventually it came to a lawsuit, which I won in the end but I couldn't work with The Scorpions any longer. The recordings, however, have been used properly by their new producer and led to the first success of the band. My friendship with Rudolf stood the test of time and we are still in contact with each other."

What is there to say about the evolution of Eloy's style?

"On our first album we hadn't planned to use any keyboards, but Erich Schriever plays the piano and in the studio there happened to be a piano and a  Hammond organ, so that's how two of the songs ended up with a bit of keyboards. When we started working on Inside, Manfred Wieczorke, who was a mediocre guitar player expressed his interest in playing the organ. He was a huge fan of Pink Floyd and wanted to add a touch of their music to ours and we were quite okay with that idea. So, it started with the Hammond and subsequently the addition of the Moogs and ARP-synthesizer followed, at a later stage the polyphonic synths, the Oberheim and the String ensemble. The atmospheric sound became Eloy's trademark from the mid seventies onwards."

For a long time the making of an Eloy-album has been a joined effort by all members of the band. Especially after 1985 things changed, and it was more or less up to you alone. Didn't you miss the interaction with other members of the band?

"It's true that we started as a band we all contributed to the music although the vast majority of the songs have always been mine. Because of the fact I subsequently became the guitarist and singer and also the producer of the band, I grew more and more into the role of director eventually. Yet I have always tried to have all musicians use their creativity and help arrange the songs. Never have I forced to give them a piece of paper or told them what notes to play! Mostly the songs were demos with me playing an acoustic guitar and singing; usually I suggested a certain meter as well. Most extreme example is Klaus Peter Matziol. Since he joined the band I have never written a single bass line: he always writes and plays his own bass lines because he can do a much better job than I could possibly do!"

What's the story behind the transition from Harvest (EMI) to SPV at the end of the eighties?

"I guess that's a bit of an odd story. We found out EMI wanted to get rid of us, but we never knew until we played a show in The Marquee (UK). Fish, who happened to be a fan - something we never knew - came to us after the show and suggested enthusiastically to plan a tour with both Marillion and Eloy on the bill. Obviously we liked the idea very much. It happened that on that night all big shots of both the press and the record company were present and although the gig had been successful, Fish was offended publically: how he got it in his head to propose a tour with Eloy? Wasn't he out of his mind? The management of EMI discarded the idea by stating it was a 'preposterous idea'. It appeared that EMI had invested half a million pounds in Marillion to get a break through for them. Since money can be spent only once, we had to go, in spite of the success Eloy had brought EMI. What seemed to be a magnificent opportunity for the band in the UK, became our ultimate nightmare and that's when the band started to fall apart, again."

By the way, I believe these shows Eloy did in the Marquee were videotaped by the BBC. Is that true and will you be able to get hold of these tapes?

"I'm trying to do my best to get my hands on these recordings, but firstly I don't know if I can regain the rights to do with them as I please and secondly, I don't know anything about the quality of those tapes, but I will keep on trying."

How did the resurrection of Eloy with Ra on the SPV label come to be?

"Michael Gerlach and I met in Berlin someday and we decided to make music together. At some point he said to me: Frank, I don't know what your feelings are, but this sounds like Eloy to me, so why don't we make it an Eloy-album? SPV showed sincere interest and that's how Ra has been released through SPV. Strangely enough this album proved to be more successful than Metromania! This was something either Michael nor I had anticipated and because we both had loads of other obligations, it took us four years to come up with the successor Destination. This album wasn't very successful and looking back I think I have made a lot of mistakes, for instance the four-part vocals: I shouldn't have done that. Michael too wasn't at his best on this album. If I get around to do the remastering of Destination everything will sound a lot different and also better! Anyway, then we started working on the Chronicles albums which enabled me to get in touch with several former bandmates. Working together again, the right spirit came back and it became clear to me what the next step should be a band album! That's how The Tides Return Forever came to be. In 1994 I had already started a project I had been hoping to finish around 2010/2011: the rock opera Jeanne D'Arc. In 1995 I wanted to give my full attention to this project but then BMG (Sony) offered me a very attractive deal to make another album: Ocean 2, a sequel to Ocean. This was to be a concept album and to tell you the truth, at the time I really wasn't in the mood to create an album like that: personally I wanted an album with a positive philosophy, a more cheerful theme and lyrics. So I have been struggling for four months, but ultimately I got the job done and in seventeen years it would become the first album - though as an export album - to be released in the USA. America has a solid prog scene and in those days the internet became quite popular. People chose Ocean 2 to as the 'album of the year', beating Pink Floyd! Fully astounded and thinking Tides was the better album, I concluded 'I cannot possibly surpass this success' so I quit'!  Truth is I wanted to give my attention to the Jeanne D'Arc project, but then the music industry got into rough weather and I had to give my full attention and energy to the studio. I had to put all my plans in the fridge and I've worked very hard in those days to have my Horus Studio survive the depression."

You already mentioned his name once: what did you think of the Serene-album with Jim McGillivray (1979)?

"Serene was my first job as a producer in the newly built Horus Studio. Serene was more like a hobby band and their budget was very limited. Because it was a bit of a try-out for us, the band could record their album in our studio very cheaply. The only professional in the band happened to be McGillivray, an Englishman who just left Epitaph. He was able to write strong, poetical lyrics and we welcomed him as the successor to Rosenthal."

Undoubtedly you are familiar with the Acid In Wounderland (1981) by Ego, the band of Schmidtchen and Rosenthal. What did you think of it back then?

"Nothing really. Well, I think the album is okay, but I honestly haven't got a clue why these two decided to quit Eloy. I remember they had just built their own studio but they could have recorded this album without leaving Eloy in my opinion. Of course there were slight differences of opinion, but nothing spectacular and certainly from my point of view no reason to quit the band. Looking back it might have been better for all of us if they had decided to put their creativity in a new Eloy album!" 

A bit of an oddity in the Eloy discography is the album Codename Wildgeese (1985), the only album not that easy to come by, recorded by Arkona, Folberth and Matziol. Furthermore we have the album Rarities? What can you tell us about these albums?

"Rarities has been an initiative by EMI, we had nothing to do with that album. The rights for Codename Wildgeese are with the producer of the film. I haven't been involved at all, because I was working on Metromania at the time. The guys were offered a choice between Codename Wildgeese, a European movie and Dune-Wüstenplanet with Sting. We were told the latter movie was to be a science fiction, shot in a Mexican desert. Looking back the lads made the wrong choice but none of us had any idea what a terrific movie Dune would be!"

What did you think of Faust the album by Shade (1990)?

"This was more or less a sort of revolt. I wasn't too happy with the album Performance for which I contributed three songs. I wanted the music to go into another direction and they didn't agree. They decided to record an album themselves with a good vocalist, McGillivray behind the drum kit and Rosenthal would write the lyrics. They thought all Eloy fans would be interested in this album, but it didn't turn out that way. They couldn't get a record deal and while I was successful with Ra, that band didn't have their own style. When we were working on the Chronicles-albums, we set aside our differences, but Fritz couldn't join us because he was drumming in a heavy metal band called Victory. We looked for another drummer and we found Bodo Schopf : he managed to combine the power of Randow with the subtlety of Rosenthal."

Which of all the line-ups is your favorite?

"That's a question difficult to answer because we're talking about different times and circumstances. During the line-up from Inside to Power And The Passion we became professional musicians, that was the most adventurous time for us all. During those years we learned how to play our instruments properly, we got in touch with many bands from the UK and we improved our stage performances. Looking back to these years have been the most exciting and interesting ones. Then there was the line-up with Matziol, Rosenthal and Schmidtchen: we became the most successful band in all of Germany! A great time and no worries about money! With Hannes Arkona, Hannes Folberth and Fritz Randow we made several superb albums and we did some of the greatest live performances ever. The tour after the release of Tides, with Steve Mann in the line-up as a guitarist has been a real joy for me and very relaxed, while the tour after Ocean 2 has been very stressful because of all the technical problems we experienced, working with a inferior mixing table and things like that."

17 studio albums and only one live album: isn't that a bit minimal?

"Yes, is is. I would have loved to have done a live album after Time To Turn, but the record company wasn't interested, so it was impossible to do such a thing on our own, also because we weren't allowed to. If there ever were any professional recordings made, they still would have been owned by the record company, not by us! Back then there was a shift in interest from LP's towards singles and there was a demand to give the radio stations a single. Within five minutes I wrote Time To Turn and to my utmost surprise - while Die Deutsche Welle was reaching its summit in popularity-  the single hit the charts successfully!"

Because of the bankruptcy of Chess & Janus (USA), a breakthrough of Eloy in the USA failed and because of the tensions within the band and the attitude of EMI the breakthrough in the UK in the mid eighties didn't happen as well. How do you look back on those events?

"Because of our contract with EMI our first option in the US would have been Capitol Records, but therefore EMI America would have to give their consent. Only if they wouldn't be interested, we would be allowed to find ourselves another label. In fact that is exactly what happened so we found the company Chess & Janus Records who offered their services and had a deal with Capitol. This label released Future City - from the album Inside - and then the unforeseen happened: the single entered the charts. Both Inside and its successor Floating did quite well but then all of a sudden the Chess & Janus company vanished from the face of the earth: bankrupt. In spite of the interest of people like Miles Copeland, the message that came through to us was very clear: in the US people didn't want to support a band from Germany, too much burdened by history. Possibly another manager or knowledge of doing business the American way could have prevented this catastrophe to happen but looking back, probably the only way to be successful in the States back then would have been to conduct our business through Jewish contacts or with the Mafia, as I believe Shocking Blue did. This kind of way to do business as the record industry did in the eighties has destroyed many artists and convinced many potential buyers not to spend their money on that kind of rubbish. Then the companies wanted to increase their profits and back then an album cost around 50 DM, utterly insane. In my opinion this kind of behaviour has been the root of the whole culture to start downloading every bit of music. I think people are still prepared to spend money on real artists, making real art. For example Loreena McKennit: record sales of six digits and you don't hear her music on the radio and she doesn't appear on TV or is a guest in radio shows! Or the album by Cat Stevens, who calls himself Yusuf Islam nowadays: wonderful songs. Herbert Grönemeyer is also a perfect example of an artist making original music, but in the genre of pop."

Have you ever played live in the Netherlands or in other European countries?

"Yeah sure! However, mostly in Germany, Switzerland and Austria. Also in the UK and in Greece, where we performed live in front of an audience of 10.000. Unfortunately so far never in Scandinavia, Italy, Spain or THe Neterlands."

About the Legacy Box DVD: the first Eloy album dates from 1971, almost 40 years later the first DVD. Is this supposed to be an Anniversary DVD?

"Well, actually the whole idea to come up with a DVD was not mine at all. In 2008 or so a friend of mine offered to produce a DVD. He said to me: Frank, do you have any idea how Eloy's back catalogue has been selling? To be honest with you I didn't, also because for a period of time I didn't have a computer. I started to make some inquiries and I was blown away because the grand total was a number of six digits and that was something I'd never expected. Next thing what happened was, while I was working as the producer for a young band, that I saw them watching YouTube films on their lap tops with recordings of Eloy from the Dawn and Ocean era filmed by fans! So this is when the idea came to do a retrospective documentary on Eloy, with all kinds of interviews and in addition  some TV shows, clips and some live recordings. By the way that same friend came up with the cover for Visionary, inspired by a Venetian Mask I bought in Paris from a reliable Italian trader."

So why a full-length album all of a sudden?

"All of this wouldn't have happened if all Eloy fans throughout the world hadn't been as loyal as they have been and still are! You wouldn't believe all the letters and mails I've received over the years, begging me to bring Eloy back to life once more, asking me if there would be a new album at some point. The original plan I had in mind for the DVD, was to bring something new for the fans; maybe one or two brand new songs. But I began to feel like I owed all those fans for their loyalty so I contacted Michael, Klaus Peter and Bodo and I asked them how they felt and they fully agreed.  So for a week I locked myself up and started to compose and before I knew it I had over 40 minutes of new material;  that's when we decided there should be a new album and a DVD."

Eleven years without Eloy. Wasn't it hard to get a band back together?

"Indeed it wasn't easy. Bodo Schopf lives in Stuttgart, Klaus Peter Matziol is one of the managers at Peter Rieger Konzertagentur. Those guys have artists like U2, Tina Turner, Paul McCartney and Peter Gabriel as their clients! So what happened was that he used to stop by between concerts and record the track he had been practicing the night before in some hotel! Michael Gerlach lives in Berlin and he was overwhelmed with work for his own company, a company outside the music business, mind you! He was facing numerous deadlines and it came to a point that I decided to try to contact an old friend: Hannes Folberth our keyboardist between '80 and '84. He helped out with a few solos but he stated he'd like to be part of future activities as well. If I'd known earlier I would have asked him to participate in the composing and arranging too. But I think this is really awesome because in my opinion he's the best keyboardist Eloy ever had. He learned from Detlev Schmidtchen how to play in an atmospheric way but technically he is superb. He also knows how to play the grand piano extremely well and because of all music for Visionary being almost finished at the time, we couldn't use his skills to the full. Maybe something for the future! Anyway that's how Visionary has been recorded, a record especially for the fans and you know what: the sales have been amazing!"

You just mentioned Matziol. I'm so glad he worked with you on the Visionary album! For me, probably for many fans as well,  the sound of his bass and particularly the way he plays it, means a major contribution to the Eloy sound. Do you agree?

"Oh, absolutely, no question about that! For me he's one of the greatest bass players around, a man with his own distinctive style. The only bass player on the same level for my taste would be Geddy Lee (Rush), but Matziol plays with a plectrum, Geddy Lee with his fingers, so obviously another style. I solemnly swore there will not be an Eloy again without Matze."

On the Visonary-album the atmosphere reminds of the period between '75 and '85. How come the reference to Time To Turn?

"Most of the fans have been asking for a successor to Time To Turn, so I decided trying to compose in that same style and therefore I've integrated this reference to Time To Turn. My method of composing hasn't changed a bit. Mostly I use the guitar and vocal, but I hear the imaginary keyboards instantly: no way I could write a song without using choirs, orchestration, strings and so on. Even if I'm making a demo I'd rather use people than machines. It feels more natural and alive if you catch my drift. In the first song on Visionary calledThe Refuge I use different rhythm patterns and Bodo had some trouble finding out how to play those correctly. At first you have a 3/4, then 6/8 and then 4/4, so I made it a little tougher for him than usual. In my experience you can have breaks, different meters and everything else as long as the music flows, they are irrelevant, although they do contribute to the quality of a song."

On Visionary there's the old familiar Eloy-logo. Can you remember who came up with the original design from Power And The Passion onwards?

"Frankly speaking: I don't really know. Someone from the EMI-label came up with this logo and until Metromania we used that one. On Ra we used a design from someone with SPV and on the successor to Ra yet another logo. All the other, newer albums released after Destination have the old logo because it seemed appropriate. I'm hoping to do a remaster of Ra, which will be quite different from the original album, and probably we will use the old logo on this remastered edition as well."

The logo and artwork for Metromania were done by British fantasy artist Rodney Matthews, who designed the covers for the UK releases of  Planets and Time To Turn. How did you get in touch with Matthews?

"Via Heavy Metal Records, at the time our record label in England, because in the UK, EMI didn't want us! I've had regular contacts with Rodney Matthews at the time and he certainly did a good job for us with his designs on picture discs and so on, he helped us gain popularity. The album Performance wasn't received too well and there were tensions within the band; the different members of the band weren't eye to eye musically anymore, so I was contemplating to make a solo album in the vein of Time To Turn. Matthews had agreed to paint a cover for that album but in the end there was a consensus that Eloy needed a new album, so that's why Metromania became an Eloy-album after all! After that album, the contract with Heavy Metal Records expired and the band fell apart. I didn't stay in touch with Matthews after his work on those three albums."

You became a producer rather quickly, even when you were still a member of Eloy?

"Yes, that's correct. The Horus Sound Studio is active from 1980 and I'm still the owner. The Studio has been refurbished and expanded several times since its foundation. Before the Horus-era I worked with The Scorpions in 1974 and after that a few albums as 'executive producer' for a record company. Our first break-through in The Horus Sound Studio were the Keeper-albums by Helloween: they were quite a success. Subsequently there were a lot of heavy metal bands that wanted to record in the Horus Studio all of sudden, such as Heaven's Gate, Celtic Frost, Gamma Ray etcetera. Other artists too, like for example Elli, an idol here in Germany, recorded their first successful albums in this studio. Our clientele is very diverse but as a company that renders services, everyone is welcome to our studio. Our most challenging job however were The Rolling Stones. You know, back in 1996 The Beatles had their Anthology albums, but the Stones had nothing. While The Beatles had a lot of tapes from the Abbey Road Studio, The Stones had little to no original recordings in their possession, until someone came up with tapes from 1979 he bought at an auction due to a bankruptcy of a radio station. The intention was to release a boxset with tapes from the Stripped-tour - the tour after Voodoo Lounge - I think those were recorded in Paradiso, Amsterdam. To preserve the quality of the sound, people were looking for a studio with high-end equipment, a computerized wheel mechanism in order to minimize the damage to these tapes. The Horus Studio had this kind of equipment. By the way, a funny story was that one of the producers from the label told us anxiously there was something wrong with the recordings because he didn't hear the hi-hat properly, or rather he didn't hear some at all. At the end of the day I was called upon and my conclusion was that it wasn't a technical malfunction but it was just the way Charlie Watts plays the drums! Probably the only rock drummer around who skips the hi-hat every second and fourth note! Actually we never got any complimentary copies, so I honestly cannot tell you what they have done with those recordings."

You've also started your own record label?

"Yes; since a few years now, Martin Kleemann and I started the label Artist Station. We are working purely on the basis of a certain provision: we charge the artists for marketing their product. We use the Soulfood Company from Hamburg for the distribution. All profits go directly to the artists and the artists keep control over their music. I have found out how good this concept works with Visonary: The album has been released throughout all of Europe on the same day and that is something many of the major companies never have been able to accomplish!"

You're 65 years of age now, still having fun in the music business?

"Well, it's a challenging and pretty difficult time right now. Look at all the bankruptcies among record companies. Even the major labels are experiencing lots of troubles and have to watch their steps. On the other side, creatively, there's a lot going on. You see loads of young bands evolving, mostly without a record deal. Personally I think this kind of vision will lead to interesting developments and new genres of music. Bands who begin to play in clubs and starting to build their own fan base from scratch."

Do you attend concerts yourself and what kind of hobbies do you have outside of the music?

"Well, I do sports to keep myself in shape. I jog, work out in a fitness centre and so on. My wife and I have a beautiful apartment here in Hannover, looking out over the lake, a spectacular view. It's also a superb place to do some running. Part of our time we spend in Paris, where we have an apartment too. I'm going to concerts regularly: either to performances of legends like Paul McCartney -that was really awesome!- or Sting whom I saw in Paris. I also go to unknown acts just to check them out or bands who recorded in our studio like Noch Ne Band. In Paris I've enjoyed seeing shows from Alain Sochon and Gérald De Palmas."

The band name Eloy is named after the Eloi, from the famous book Time Machine by H.G. Wells. Do you read a lot?

"Yes, and although science fiction is not my favorite genre, this book grabbed me by the throat and the story touched me deeply. How these people, the Eloi, had to build everything up from the ground and created a new culture reminded me of what we as a band were trying to do. Because the 'y' looked much nicer on the cover than the 'i', we chose Eloy for our band name. I read a lot; nothing has changed in the last thirty years in that perspective. You can make me very happy when you enable me to read books like The Illuminati, Pillars Of The Earth or World Without End by Ken Follett or historical books."

As a producer you work with artists but you usually don't play an instrument anymore. Have you been playing your guitars in the past decades?

"Frankly not that much, so I will have to regain some of my technique. I have been playing the acoustic guitar fairly regularly but the electric guitars... no, hardly! On the last few albums I've used the Gibson guitars but also an other guitar, built by an English manufacturer named Patrick Eggle. Furthermore you can hear the Stratocaster as well."

Considering your decision to make an album in the style of Time To Turn, is it fair to say your favorite kind of music is progressive rock from 1975-1985?

"I think those were the days there was a continuous and endless flow of creativity and in my opinion many artists were consciously or even subconsciously influenced by each other. I'm referring to bands like Jethro Tull, Deep Purple, Genesis and of course Pink Floyd. Also a time in which the  technology made giant steps: both instruments and equipment getting better and better and of course all the new keyboards that came on the market. The name progressive music seems a bit odd to me. Nice for the retail to be able to put a name on a genre of music. For instance bands like IQ, Marillion, Porcupine Tree and Arena are also very popular in Germany. There's another description that is far more suitable in my view: art-rock. I consider the way artists like us compose and make music an art, certainly not to be compared with all the commercial pop with their verse-chorus-verse characteristics. A musical format in which there are no limitations neither in the use of different instruments or in the length of a song."

The Legacy boxset gives a nice overview of Eloy's music throughout the years. Did you conduct any of the interviews on the DVD? It struck me Detlev Schmidtchen wasn't among the former band members, who had been interviewed. 

"Michael Narten was in charge all the way. He did all the interviews and he has been the one who has chosen who to talk to. I had nothing to do with his line of questioning or to whom he had chosen to talk to, except for his interview with me of course. My contribution has been to collect all those old recordings, clips and TV performances and I had to spend a lot of time chasing after them! I agree it would have been nice to have Detlev on the DVD too, but as I said, it was Narten's choice. I do know however, Detlev seems to hold a grudge towards me particularly, why I don't know. He quit, but I didn't fire him! He has tried to prevent the DVD from being released, in vein obviously but it's a pity he chose to do things this way. Schriever, Wieczorke or Jim McGillivray weren't interviewed either but again, it was Narten's decision."

It was nice to hear the melancholy in Jürgen Rosenthal's voice during the interview. It seemed to me he's still regretting the decision he made back in 1985?

"Yes, it confirms what I have told you before: I didn't force him to leave the band and in some way I regret it too because we did have huge successes with that line up. I'm glad he admits his lyrics - how brilliant they might have been- were sometimes very hard for me to sing."

The only live album so far is Eloy Live: aren't there any video recordings of these shows or from any other show between 1969 and 1998?

"As for Eloy Live: unfortunately not. The budget didn't allow us to have the show videoed so the only recordings we have is by fans and most of them are not suitable for a DVD-release. There may be some decent recording from other shows, but none of those have been recorded professionally as far as I know. Recently I got a call from someone from the south of Germany, stating he has some high quality recordings in his possession he was willing to give me, so I certainly want to check those out."

You told me you were working on remasters for Ra and Destination as well as your Jeanne D'Arc project. What's the status?

"If only I had time! Last year I had made plans to release a new album called The Vision, The Sword And The Pyre about Jeanne D'Arc. My intention originally was to release this album this year or maybe in 2012 and perform the entire opera during the Jeanne D'Arc festivities in Orléans in the month May, live with choir and orchestra. My intention was to use big choirs like I also did on Jeanne D'Arc from the album Destination and Company Of Angels from the album The Tides Return Forever. I wanted to have each and every listener understand every word, sung by the choir and in order to achieve that, I've  already recorded sixty tracks of vocals. The final recording will be overdubbed so in fact you would hear a choir of 120 people! Furthermore I had plans to use the Prague Symphony Orchestra, thirty men and thirty women, also recorded twice. You will appreciate the complexity of this endeavour, but I'm convinced all Eloy fans would have been thrilled. There have been some changes however and therefore it is possible that this album will never see the light of day because I might use some of the songs for a successor to Visionary instead of finishing this rock-opera as a solo project. Eloy is my primary concern now. The release of Visionary and The Legacy Box consumed a lot of my time and now we have to prepare for the upcoming shows!"  

Well, that surely is breaking news for all Eloy fans! You will be headlining both the Night of The Prog festival in the Loreley and the Herzberg festival. Why these festivals and not a tour?

"I got an offer I just couldn't resist. I've already told you how hard it is to get the band together again and it's impossible to go on a tour. Michael and Matze are overloaded with work, Bodo might have a bit more time but then again Hannes Folberth has a physiotherapy practice he runs with his wife and he can't just leave his practice for three weeks or more. The financial compensation we have been offered, allows us to prepare for these two shows properly and to rehearse to an extent that we all feel comfortable with going to do these shows. I really want everything to be perfect because these shows will be recorded professionally and there will be a DVD!"

It appears Hannes Arkona would be interested in playing in Eloy again?

"Oh, I believe he would and as a musician I wouldn't hesitate to have him back in the band. However, I've chosen not to invite him but instead I 've asked Steve Mann again, who played just like Bodo Schopf in the McAuley Schenker Group. He's an Englishman married to a German woman. He's a very nice guy, an extremely versatile guitar and keyboard player and what's most important perhaps: when he's not residing in London, he lives here in Hannover, which makes it very easy for me to have him stop by and practice some of the stuff we will be playing in July. I'm also trying to get hold of Susanne Schätzle and Tina Lux as background vocalists. They probably have grown older too just like me and I guess they must be mothers for years now."

It seems Hannes Folberth is joining the band too?

"Correct and I'm so happy he's available. On the last tour Michael used plug ins and I just hate those. I'd rather use the original instruments and Hannes knows how to master all of those. We recently had the original ARP-synthesizer repaired and it's right here and working. With him in the band we really will be able to kick some ass! I'm thinking of Child Migration for the opening song, but I won't tell you more!"