ERIK NORLANDER, elektronische muziek

De Amerikaanse toetsenist, componist en producer Erik Norlander is al jaren actief in de muziek. Hij speelt onder meer in Rocket Scientist, waarin zijn vrouw Lana Lane zangeres is, maar hij doet ook ook gastoptredens en diverse soloprojecten hebben hem in populariteit doen stijgen. Was zijn eerste soloschijf meer elektronisch georiënteerd, zij het de melodische bombastische variant, zijn tweede en derde solo albums Into The Sunset en Music Machine gingen meer richting prog en metal. In 2001 speelde hij al op het Alfa Centauri Festival waar hij veel bijval oogstte. Binnenkort staat hij weer op dat podium, mede om zijn splinternieuwe elektronische album te promoten. Norlander doet uit de doeken hoe hij zich van jongen met pianoles heeft ontwikkeld tot een multifunctioneel muziekbeest.

Erik, wat is je achtergrond als het om muzikale en instrumentale scholing gaat?

"Als jochie van acht zat ik al op pianoles en daar ben ik feitelijk nooit mee gestopt! Rond de overgang van de lagere naar de middelbare school wilde ik natuurlijk ook gitaar leren spelen en korte tijd later voor het schoolorkest heb ik ook nog klarinet en saxofoon gespeeld. Onder de indruk van artiesten als Emerson, Lake & Palmer, The Moody Blues, Yes, King Crimson, Blue Oyster Cult, enzovoort had ik al snel mijn zinnen gezet op een synthesizer. De eerste die ik van mijn eigen bij elkaar gesprokkelde centjes heb gekocht, was een Roland RS 09. Ik was toen vijftien en dit apparaat was natuurlijk niet echt bijzonder. Ik speelde toen ook al in een rockband, waarmee we optraden in clubs. Hiermee en met een bijbaantje in een cafetaria kon ik mijn verzameling gestaag uitbreiden met bijvoorbeeld de iets meer geavanceerde SH 09, de Mini-Moog, Fender Rhodes, enzovoort. Op mijn twintigste had ik zodoende al een heel respectabele collectie. Ook op de universiteit bleef ik de piano trouw en studeerde muziektheorie. Daarnaast deed ik sessiewerk en bleef regelmatig optreden op universiteiten en in clubs."

Uit zowel je biografie als uit je werk blijkt een voorliefde voor klassiek geschoolde toetsenisten. Vanwaar de belangstelling voor ook elektronische muziek (EM)?

"Nou, het is niet zo dat ik alleen Rick Wakeman of Keith Emerson op handen, maar dit soort virtuozen bewonder ik met name vanwege hun formidabele techniek. Zo was ik sprakeloos van verbazing om te zien en te horen wat Rick Wakeman presteerde op Alfa Centauri 2001 en laatst speelde ik samen met Keith Emerson, die toch ongeveer een jaar of zestig moet zijn, maar ik heb met open mond naar zijn fabuleuze vingervlugheid gekeken! Door de jaren heen heb ik ook altijd veel respect gehad voor artiesten als Klaus Schulze, Tangerine Dream en Kitaro. Dit vanwege de vernieuwende en voor mij toen nog onnavolgbare klanken en soundscapes die ze uit hun instrumenten haalden."

Op je eerst soloalbum Threshold speelt de beroemde GX-1 een grote rol. Die was toch van Keith Emerson? Hoe ben je met hem in contact gekomen?

"Je moet weten dat ik van het begin af aan een bovengemiddelde belangstelling koester voor de techniek in een elektronisch apparaat. Zo heb ik uren en uren aan de Moog zitten pielen om elk knopje uit te proberen en te achterhalen, waarin alle geheimen verborgen zaten. Zo vond ik ook uit dat een minuscuul beweginkje aan sommige knoppen een wereld van verschil konden maken voor wat betreft het geluid dat geproduceerd werd. Door deze belangstelling kwam ik ook aan een baan bij Alesis en heb ik het genoegen gesmaakt een bijdrage te kunnen leveren aan het ontwerpen van de beroemde Andromeda, een synthesizer die ik vandaag de dag nog frequent gebruik. Ik werkte toen samen met zowel elektrotechnische specialisten als softwarespecialisten, waarbij ik het voordeel had dat ik naast wat technische kennis inmiddels wel het nodige wist over geluiden en hoe die gegenereerd moesten worden. Dit bleek een gouden combinatie, want bij de meeste fabrieken waren het alleen specialisten zonder die muzikale inbreng. Zo was ik op mijn 24ste hoofd van de engineeringgroep! Wat later zocht een bedrijf in het noorden van Californië een programmeur ten behoeve van het maken van een sample library. Enfin, ik kreeg die baan en op een gegeven moment kreeg ik er de lucht van dat Emerson zijn GX-1 aan filmmuziek componist Hans Zimmer ging verkopen maar ook, dat hij aan een opknapbeurt toe was. Ik heb het toen zo weten te regelen dat ik samen met elektronicadeskundigen de GX-1 onder handen heb genomen op voorwaarde dat ik hem mocht gebruiken. Emerson had er overigens twee! De eerste heeft-ie dacht ik verkocht aan een of andere rijke Italiaan, de tweede die hij destijds als reserve had, was oorspronkelijk van John Paul Jones. Dat exemplaar heeft hij dus aan Zimmer verkocht maar die heeft hem volgens mij inmiddels ook weer van de hand gedaan."

Je hebt dus na de middelbare school verder gestudeerd in de muziek en daarnaast heb je ook een graad behaald in de Engelse literatuur. Dat is opvallend te noemen zeker vanwege je belangstelling in de techniek van synthesizers en het produceren.

"Tja, misschien wel. Op de universiteit sprak de vorm van muziektheoretisch onderwijs me totaal niet aan en heb ik naar alternatieven gezocht: dat is uiteindelijk de Engelse literatuur geworden. Het bestuderen van de Engelse literatuur heeft mijn kennis van de taal alsmede die van hoogwaardige literatuur enorm positief beïnvloed! Bij het schrijven van songteksten heb ik er veel baat bij."

Je hebt inmiddels je eigen studio en je produceert de albums van jezelf en menig ander project waaraan je deelneemt. Hoe heb je deze kennis ontwikkeld?

"Ook een proces van lezen, proberen en vooral leren van anderen. Zo heb ik qua engineering erg veel gehad aan de kennis en kunde van Oscar Holleman (speelde onder meer bij Ayreon, MvbF). Mijn uitgangspunt is steeds geweest dat als er mensen zijn die het beter doen dan ik, ik dat werk zal uitbesteden, maar op dit moment zou ik niemand weten. Verder exploiteer ik de studio. Die kunnen we uiteraard zelf gebruiken, maar die wordt ook geregeld voor externe artiesten gebruikt."

Je recente live album Stars Rain Down geeft een goed overzicht van je muziek tot nu toe, maar het album opent heel erg progmetal-achtig. Denk je niet dat zo'n opening liefhebbers van melodieuze EM afschrikt?

"Ja, dat zal best. Maar Lana en ik zaten over de volgorde van de diverse tracks te praten en we werden het er al snel over eens, dat na al die albums van ons met orkestrale, symfonische en bijna pure EM-openingen, we nu eens een keer met een stevig begin wilden uitpakken: de EM-liefhebbers moeten de eerste paar nummers dan maar overslaan!

In 2001 tijdens Alfa Centauri, maar ook tijdens de wat langere tournees met Lana neem je je enorme modulaire Moog mee. Kan dat financieel wel, het verschepen van zo'n groot en zwaar apparaat? Hoe denk jij over het gebruik van meerdere toetsenborden tijdens een show: noodzaak of luxe?

"Dat gesleep met die Moog kan eigenlijk niet. De laatste tour die we deden - ik geloof zestien concerten - kostte het me 400 dollar per concert, dus dat is een behoorlijke hap uit het budget, maar aan de andere kant is het ook een deel van mijn imago. In Japan doen we geregeld akoestische concerten met Lana en dan blijft die grote jongen thuis, maar dan hebben we vaak wel weer een groot videoscherm met surrealistische beelden. Voor de tour dit najaar heb ik de grote modulaire Moog in drie losse delen gesplitst, waardoor deze gemakkelijker vervoerd kan worden. In theorie kun je voor een show met één uitgebreid keyboard toe (zoals bijvoorbeeld Jordan Rudess dat doet, MvbF), maar dat vergt nogal wat programmering en perfecte timing. Afgezien van mijn imago is het dus ook een stuk gemakkelijker om met meer toetsenborden op te treden. En, laten we wel wezen, als ik naar een concert van Rick Wakeman ga kijken en die speelt alles op een ogenschijnlijk simpel apparaatje in plaats van helemaal ingebouwd te zijn tussen al zijn keyboards, dan is er toch een groot stuk van de charme en de show weg en word je zwaar teleurgesteld in je verwachting!"

Je 'roots' liggen overduidelijk in progressieve en symfonische rock. Vanwaar de behoefte om nu een EM-cd te maken?

"Mede door mijn opleidingen in klassieke en jazzrichtingen heb ik een zeer brede smaak ontwikkeld: jazz, klassiek, folk, heavy metal, symfo, EM. Eigenlijk wil ik het liefst alles doen. Het zwaartepunt ligt momenteel op prog, maar dat is misschien maar tijdelijk."

Hoe ben je te werk gegaan bij het componeren van dit album? Welke rol spelen computerprogramma's bij het componeren?

"Van het al genoemde bedrijf Native Instrument (USA) heb ik toegang tot alle software, maar die gebruik ik voornamelijk om nieuwe klanken en effecten te bewerkstelligen. Uiteraard wordt computer en software gebruikt bij de opnames en de mix, maar de composities ontstaan bijna altijd op een van mijn toetsenborden. Zodra ik een idee heb, speel ik dat en neem het op. Vandaar wordt een nummer verder uitgebouwd en uitgewerkt."

Ga je bij het komende Alfa Centauri-concert uitsluitend nieuw werk spelen of ook oudere bewerkte stukken? Zou je het geen nadeel vinden om uitsluitend nieuw materiaal te moeten spelen wat het publiek niet kent?

"Zeker zou dat niet verstandig zijn. Het zal dus een mix worden van oud en nieuw werk, waarbij het oudere werk vergelijkbaar zal zijn met wat ik in mijn 'solospots' tijdens concerten van Lana Lane speel. Nummers als Sky Full Of Stars, Threshold, Dreamcurrents, Metamorphosis en misschien ook wel Blue Prince en Neurosaur zal ik vrijwel zeker spelen alsmede enkele EM-versies van Rocket Scientists-nummers. Uiteraard ook enkele gloednieuwe tracks van het nieuwe EM-album, waaronder een cover van een oud nummer van Vangelis van de lp Opera Sauvage (1979) genaamd Hymne, een stuk dat gebruikt is in 1990 ter gelegenheid van onze bruiloft."

Je bent druk met Lana Lane en je solocarrière, maar hoe staat het met Rocket Scientists? Zal er in de toekomst nog een live-album op EM gebied verschijnen?

"Met Mark McCrite, de gitarist en componist van Rocket Scientist, heb ik samen al ruim voldoende materiaal geschreven voor een nieuw album. We zitten beiden in een hectische periode van ons leven en net toen er enige ruimte was tijdens de zomer van vorig jaar, kwam onze drummer Shaun Guerin (tevens bekend als soloartiest en drummer-zanger van Cinema Show, MvbF), volkomen onverwachts te overlijden. Dat heeft ons diep geschokt en heeft ons ervan weerhouden om op dat moment door te gaan met opnames. Als eerbewijs aan onze overleden vriend gaan we met hulp van Simon Phillips toch zijn drumwerk in de vorm van live-opnames uit 2002, aangevuld met drums door Simon zelf, op ons nieuwe album verwerken. Wat EM betreft: de samenwerking met Eric Snelders (Quantum Records) verloopt tot nu toe prima en er worden op 11 september, overigens vooralsnog het enige elektronische concert van deze tour, wel opnames gemaakt dus wie weet, komt het nog tot een live-album!"

Met deze optimistische conclusie in het achterhoofd kijken we reikhalzend uit naar je concert!

"Bedankt, graag tot je dienst en, tot 11 september in Huizen!"