TUOMAS HOLOPAINEN & FLOOR JANSEN, Endless Forms Most Beautiful

Diep in Finland ligt het stadje Kitee aan een meer, dicht bij de grens met Rusland. Op een avond bij een kampvuur in 1996 werd een begin gemaakt met het verwezenlijken van de droom van toetsenist Tuomas Holopainen om zijn muzikale gedachten vorm te geven. Samen met gitarist ‘Emppu’ Vuorinen en zangeres Tarja Turunen werd de basis gelegd voor Nightwish. Nu, bijna twintig jaar later, is Nightwish een internationaal fenomeen geworden. In eigen land is elk album goed voor platina en de lange tournees door Zuid- en Noord Amerika onderstrepen het succes van de band. Holopainen is nog steeds het grote brein, maar ook bassist-zanger Marco Hietala levert veel bijdragen, terwijl ook nieuw bandlid Troy Donockley (ex-Iona) zijn invloed laat gelden. Op het komende album Endless Forms Most Beautiful horen we nog steeds Vuorinen op gitaar en wordt de aan chronische slapeloosheid (insomnia) lijdende Jukka Nevelainen vervangen door drummer Kai Hahto (Wintersun). Het interessantst is echter het feit dat ‘onze’ Floor Jansen (ReVamp, ex-After Forever) inmiddels ook is toegetreden tot Nightwish. Over de bezetting, het prachtige soloproject van Holopainen over de avonturen van Scrooge en over het nieuwe album spreek ik met Tuomas Holopainen en Floor Jansen.

Tuomas, wanneer ben je met schrijven aan Endless Forms Most Beautiful en het soloalbum The Life And Times Of Scrooge begonnen? Die laatste tournee moet uitputtend geweest zijn, bijna anderhalf jaar aan een stuk!

Tuomas: "In de zomer van 2013 ben ik met het schrijven voor beide albums begonnen. Die tournee voerde ons naar Noord- en Zuid-Amerika, Japan, Australië en Europa. Dat was op zich een enorme ervaring maar het absolute dieptepunt, echt een energievampier, was het moment dat we gedwongen werden van zangeres te wisselen. Dat wil ik dus echt nooit meer meemaken. Maar toen Floor Jansen bij de band kwam leken alle puzzelstukjes in elkaar te vallen en daarna was het ongelooflijk mooi: we hebben nog nooit zoveel plezier gehad en dat is nog steeds zo tot op de dag van vandaag!"

In 2006, toen Tarja werd ontslagen, heb ik Floor gesuggereerd om te solliciteren maar toen luidde haar antwoord: nee, After Forever is mijn band!

Tuomas: "Juist. Precies daarom hebben we haar niet eens gevraagd, want wij vonden en vinden het niet erg netjes om wie dan ook bij een andere band weg te kapen; dat doe je gewoon niet. Zoiets is geen moment bij ons opgekomen. Nu moeten we vaststellen dat er voor alles een tijd en een plaats is."

Floor, hoe ben je eind september 2012 nu precies bij Nightwish terechtgekomen?

Floor: "Mijn hele toekomstbeeld was in duigen gevallen en ik had heel krampachtig te veel zelf gedaan, omdat ik niet veel mensen meer vertrouwde. Ik was na een burn-out net bezig uit een dal te kruipen en ik was weer begonnen om wat te schrijven voor ReVamp, dus ik verwachtte zo’n aanbod totaal niet! Ik zag op mijn telefoon dat ik een aantal oproepen had gemist en diverse sms'jes. Ik belde en kreeg iemand van het Nightwish-management aan de lijn met de vraag of ik wilde invallen en liefst diezelfde dag nog een vlucht naar de VS wilde boeken. Natuurlijk was dit een gigantische schok, maar ik vond het een hele eer dat ze mij er toe in staat achtten om deze klus te klaren, dus ik heb ook werkelijk geen seconde geaarzeld."

Maar toen kwam de schok dat je je in luttele dagen al die nummers eigen moest maken?

Floor: "Tja, ik had zo’n 48 uur voor het eerste optreden. De oudere nummers kende ik wel, maar van Imaginaerum kende ik nagenoeg niets. En dan was het niet alleen al die teksten, want die lagen voor een deel op het podium, maar ik wist natuurlijk ook niet op elk moment wanneer ik precies moest invallen. Maar doordat ik dit echt graag wilde en hulp kreeg van de ‘boys in the band’ hebben we ons er goed doorheen kunnen slaan. Het mooiste is, denk ik, dat er in die drie weken shows maar twee mensen uit het publiek zijn weggelopen, al die duizenden fans reageerden enthousiast!"    

Tuomas, als je gaat componeren hoe doe je dat dan? Interactief of juist alleen?

Tuomas: "Ik kan eigenlijk alleen goed functioneren als ik alleen ben in een rustige omgeving. Op enig moment krijg ik de ideeën van Marco Hietala voor de songs, refreinen of riffs op een cd-r aangeleverd. Die beluister ik dan en sommige stukken zijn gebruikt, zoals In Decades Of The Sun en Weak Fantasy die feitelijk geheel van de hand van Marco zijn. Meestal werk ik aan de muziek totdat ik geen kans meer zie de songs verder te perfectioneren. Pas in dat stadium gaan we er als band mee aan de slag, spelen de nummers keer op keer en proberen zo of alles werkt en dan kan het zijn dat Emppu Vuorinen een beter idee voor een riff heeft of dat Floor voorstelt om een zanglijn anders te doen. Zo hebben we haar krachtige sopraan ook diverse malen uitgeprobeerd, maar ook zij zelf was van mening dat die zangstijl niet paste. Ik zeg altijd: wees dienstbaar voor de song en doe niet iets alleen maar omdat je het kunt. Op ons nieuwe album staan niet voor niets ook maar drie solo’s! Sommige stukken blijven nagenoeg onveranderd, andere worden behoorlijk door elkaar geschud!"

Floor: "Zingen is niet alleen een kunstje doen en bij Nightwish ben ik zó verwend, want ik kan alle zangstijlen toepassen en me toeleggen op het vertolken van de songs en daar heb ik mijn sopraanstem, die ik de laatste jaren toch al steeds minder gebruikte, ook meestal niet bij nodig!"

Hoe gedetailleerd zijn de demo’s die je naar de bandleden stuurt? Hoe lang hebben jullie zo gerepeteerd, gearrangeerd en opgenomen?

Tuomas: "Wat ik aanlever is best wel compleet: toetsen, gitaar, drums, orkestraties en zelfs koren, kinderkoren en dergelijke. Ik gebruik daarbij overigens geen computers. Alle geluiden die ik implementeer, haal ik uit mijn keyboards. Eigenlijk gebruik ik mijn computer puur voor e-mail en Fantasy Hockey. Zelfs een bekend iets als ‘garageband’ gaat aan mij voorbij, ik zou echt niet weten hoe dat werkt. We hebben ongeveer zes weken lang een uur of acht per dag gerepeteerd in de studio. De volgorde is eigenlijk altijd dezelfde: schrijven, repeteren, opnemen, naar Londen voor het orkest, terug naar Finland voor nog wat laatste details, mixen en masteren en dan is het gedaan."

Floor, heb jij nog wel wat vrijheid om invloed uit te oefenen op zijn songs?

Floor: "Jazeker! Ik heb ook iets gedaan wat nog nooit eerder bij Nightwish was gebeurd. Normaal gesproken repeteert de band eerst zonder zang. Ik zat vlak bij de studio in een huisje en ik besloot om in elk geval even gedag te zeggen. Na een paar minuten tijdens de repetitie heb ik de microfoon gepakt en ben ik gaan meezingen en dat beviel zo goed dat ik als eerste zangeres vanaf dag één bij de repetities en opnamen betrokken ben geweest."

Tuomas even over naar je soloalbum. Hoe lang liep je al met dat plan rond en waar komt de inspiratie vandaan?

Tuomas: "Feitelijk had ik het plan om een soundtrack voor Scrooge te schrijven al sinds 1999. Voor mij is Scrooge de absoluut favoriete stripfiguur. Het hele idee om daar muziek oop te maken, leek zo absurd dat het op enig moment wel moest lukken. Als puntje bij paaltje komt is het toch zo dat je je gedachten en emoties het beste kunt vertalen naar muziek als er zaken aan ten grondslag liggen die je echt raken, echt inspireren. Deze stripfiguur heeft zo’n belangrijke rol gespeeld bij de vorming tijdens mijn jeugd en is van zo’n wezenlijke invloed geweest op mijn normen, waarden en mijn filosofie, dat ik vond dat ik er een album aan moest wijden. De verhalen en de tekeningen zijn zo inspirerend voor mij dat het een kwestie was van kanaliseren, want ik hoor bij het lezen eigenlijk al instrumenten en muziek."

Toch kon je dit plan pas uitvoeren omdat je met Nightwish zo succesvol geworden bent. Vanwaar al die invloeden en instrumenten uit de volksmuziek?

Tuomas: "Dat is zeker een heel belangrijke factor geweest, maar tijd evenzeer. Ik ben tot 2013 vrijwel onafgebroken voor Nightwish en andere projecten bezig geweest en nu kwam het moment dat ik zowel tijd als geld had om dit te kunnen doen. Ik wist uiteraard dat dit een zeer kostbare onderneming zou worden, omdat ik met een orkest wilde werken. Scrooge komt uit Schotland, dus er moeten een doedelzak en fluiten in voorkomen. Daarna maakt hij reizen naar het Wilde Westen: vandaar de banjo. Vervolgens gaat hij naar Australië, dus moest ook de didgeridoo eraan te pas komen. Ik vond het ontzettend leuk om al deze instrumenten te kunnen gebruiken."

Ben je nog van plan om The Life And Times Of Scrooge live uit te voeren?

Tuomas: "Eigenlijk is dat nooit mijn bedoeling geweest maar die vraag wordt mij zo vaak gesteld dat ik mijn plannen misschien moet bijstellen. Een paar speciale concerten met orkest is wel iets wat ik erg graag zou doen, dus misschien ergens in de verre toekomst…"

Heb jij iets speciaals met folkloristische instrumenten of kwamen die folk invloeden eerst in jouw muziek en werd daarna Troy Donockley erbij gehaald of was het andersom?

Tuomas: "Nee, ik heb niet echt iets met die oude instrumenten. Dat gezegd hebbende gebruiken we wel de kantele, het originele Finse antieke snaarinstrument, in het nummer Last Of The Wilds op Dark Passion Play. Op datzelfde album had ik enkele stukken geschreven met de Ierse doedelzak in mijn achterhoofd. Pas toen ik zocht naar iemand die deze kon bespelen stuitte ik op Troy Donockley. Niet alleen klonk zijn bijdrage fantastisch, maar we hadden direct een klik, vriendschap. Hij begon shows met ons te spelen en was bij de band tijdens de hele Imaginaerum-tour en toen beseften wij ook dat we deze muziek niet zonder hem konden spelen dus hebben we hem gevraagd om bandlid te worden. Hij speelt overigens ook gitaar en bouzouki en hij heeft een uitstekende stem, zoals je op het nieuwe album zult horen. Sterker nog: toen ik de muziek voor Endless Forms Most Beautiful aan het componeren was hoorde ik constant de doedelzakken, fluiten, de stem van Floor en Marco's bas in mijn achterhoofd."

Floor, wanneer kreeg je het aanbod om frontvrouw van Nightwish te worden?  Is een combinatie met ReVamp realistisch?

Floor: "Ik kreeg dat aanbod al na het eerste zomerfestival, overigens gelijk met Troy. Voor mij was dit een complete verrassing. Van begin af aan was er geen duidelijkheid over de toekomst. Na de Amerikaanse tournee zouden er meer optredens volgen en kennelijk vonden ze dat het zo lekker ging dat ze me vroegen om aan boord te blijven voor de rest van de wereldtournee: graag dus! Maar verder dan dat wilde ik eigenlijk zelf ook nog niet vanwege ReVamp. Zowel tijdens mijn burn-out als toen ik bij Nightwish inviel, moesten de jongens op mij wachten en nu ik dan echt in Nightwish zit, is het voor mij nog niet duidelijk of ik met ReVamp kan doorgaan. Het zou niet fair zijn tegenover mijn bandleden om ze zo lang aan het lijntje te houden."

Tuomas, in de trailer voor Endless Forms Most Beautiful zei je dat het schrijven voor dit album zo gemakkelijk ging. Kun je aangeven waarom?

Tuomas: "Ik doelde eigenlijk niet zo zeer op het proces van het schrijven op zichzelf. Ook bij Dark Passion Play - om geheel andere redenen overigens - ging het schrijven ook heel gemakkelijk. Voor Century Child was het een beproeving, lang verhaal waar ik je niet mee wil vermoeien. Nu was het de combinatie van schrijven op basis van continue inspiratie, een ontzettend leuke periode van repeteren en een constant ontzettend fijne sfeer tijdens het werken in de studio. Geen wanklank, geen spanning, geen zorgen of dit album wel of niet zou slagen, gewoon een genot om zo te kunnen werken. Iedereen had steeds een lach op het gezicht en dat was voor ons allemaal een zeldzaam positieve ervaring. Het enige minpuntje was de ziekte van onze Jukka, daar waren we allemaal ondersteboven van."

Dat was inderdaad een onverwachte tegenvaller. Hoe is de situatie nu met hem?

Tuomas: "Het gaat met Jukka gelukkig al een stuk beter. In het begin hebben we nog getracht om hem er bij te houden, maar hij liep als een levende zombie rond en toen hij twee weken lang niet geslapen had zei hij dat-ie naar de dokter moest omdat hij het net langer volhield. Kai is een prima drummer en die zal ook de gehele tournee bij ons blijven. Natuurlijk hopen we dat Jukka weer terugkomt. Mijn inschatting is dat het zeker nog een paar jaar zal duren voordat hij volledig hersteld zal zijn maar iedereen gunt hem een sabbatical!"

Welke inspiratiebron lag aan dit album ten grondslag? Charles Darwin?

Tuomas: "Eigenlijk een aantal verschillende bronnen. Uiteraard de evolutietheorie van Darwin, de boeken en de tv-serie De Cosmos van Carl Sagan en de boeken van Richard Dawkins en Brian Cox. Eigenlijk kun je zeggen: de wetenschap, de biologie en de pracht van de natuur. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de natuur: toen ik negen was, was ik lid van een vereniging van vogelaars, ik was lid van een astronomieclub, van een wetensschappelijk gezelschap tijdens mijn middelbare schooltijd en ik heb zelfs nog een half jaar biologie gestudeerd aan de universiteit. Waar het voorheen ging om fictie en escapisme tracht dit album de magie van het realisme uit te beelden."

Ik hoor ook een viool op het album. Wie bespeelt die?

Tuomas: "Een lid van het orkest, maar wel een heel speciaal lid, namelijk Dermot Crehan, dezelfde man die ook de viool bespeelt in het thema van Lord Of The Rings. Ja, Hans Zimmer is wel een van mijn muzikale helden. Ik denk dat zijn nieuwe soundtrack voor de film Interstellar de beste is die hij tot nu toe schreef. Uitdagend maar prachtig!"

Floor, heb jij al een duidelijk toekomstbeeld voor ogen?

Floor: "Voorlopig promotie en een tournee met Nightwish en dan zien we wel verder. Ik durf geen voorspellingen meer te doen of het ReVamp wordt, twee jaar lang cocktails drinken op de Bahamas of een gezin stichten, want ik loop dan wel tegen de veertig!"

Tuomas denk je al over na 2016? Nog een soloalbum? Werken als producer?

Tuomas: "Ik heb echt geen idee al zit ik wel te denken om een roadtrip door Amerika te maken. Ik heb dat altijd al willen doen dus misschien dat het er in het begin van 2017 van komt om dat met een paar vrienden te doen. Ik denk dat mijn soloactiviteiten voorlopig wel op een laag pitje zullen blijven. Producer spelen, wat ik een paar keer heb geprobeerd, is ook niet echt mijn ding want ik vind het werken met Nightwish veel leuker!"

Discografie:

Angels Fall First (1997)

Oceanborn (1998)

Wishmaster (2000)

Century Child (2002)

Once (2004)

Dark Passion Play (2007)  

Imaginaerum (2011)

Imaginarum – The Score (2012)

Endless Forms Most Beautiful (2015)

Live / documentaire:
 

From Wishes To Eternity (2001)

End Of Innocence (2003)

End Of An Era (2006)

Made In Hong Kong (2009)

Showtime, Storytime (2013)