JOHN WETTON, Phoenix

Begin jaren tachtig werd de progwereld opgeschrikt door het uiteenvallen van Yes, UK en Emerson, Lake & Palmer. Troost was echter de geboorte van supergroep Asia, met in de gelederen de niet te miskennen talenten van John Wetton (zang, bas), Carl Palmer (drums), Steve Howe (gitaar) en Geoff Downes (toetsen). Wereldwijde successen met de eerste twee albums gaven echter al snel spanningen en de tegenvallende verkoopscijfers van het derde album Astra leidde ertoe dat de een na de ander de groep vaarwel zei. Ondanks diverse pogingen tot heroprichting duurde het nagenoeg 25 jaar alvorens deze groten elkaar weer vonden. Een wereldtournee werd al ras volgeboekt maar een driedubbele bypass operatie van John Wetton gooide bijna roet in het eten. Na de uiterst succesvolle optredens in Japan, waarvan het dubbel livealbum Fantasia de weerslag is, gingen de heren toch de studio in alvorens Europa ‘te doen’. Voorzien van een cover van hoesontwerper extraordinaire Roger Dean was Phoenix het comebackalbum.

John, allereerst gelukgewenst met jullie nieuwe album! De laatste keer dat ik het genoegen had met je te praten, vertelde je over een aandoening aan je rechterhand die je nogal wat zorgen baarde. Hoe staat het daar nu mee?

"Het blijft behelpen. Het is niet te beschrijven hoe mijn vingers aanvoelen. Niet helemaal verdoofd, maar alsof er een handschoen met katoenvulling omheen zit. Ik kan er geen knopje meer mee vast draaien!"

Dat lijkt mij een vrij ernstige vorm van een carpaal tunnelsyndroom?!

"Exact! Omdat mijn chirurg me vertelde dat die problematiek ook in mijn linkerhand was begonnen, ben ik aan beide handen geopereerd en gelukkig is mijn linkerhand het lot van de rechter bespaard gebleven. Ik ben linkshandig dus als deze aandoening in dezelfde mate mijn linkerhand had gehad, dan had ik het echt kunnen schudden. Ik kan niet meer pianospelen, zoals ik vroeger deed en met bassen moet ik het nu van bluf en 45 jaar routine hebben. Het is niet prettig, maar gelukkig kan ik aardig goed bluffen! Dit probleem speelde zo’n twee jaar geleden en ik was er amper van hersteld of ik lag in het ziekenhuis vanwege hartproblemen!"

Hoe lang heb je er over gedaan om van die laatste pittige ingreep te herstellen?

"Dat is niet helemaal precies te zeggen; het herstel gaat gefaseerd en is nog niet volledig. Ik heb nog steeds regelmatig pijnklachten. Het is ook niet niks, hè? Ze maken je open - hij wijst op het forse litteken op zijn borst - met een soort kettingzaag en dan wordt je borstkas onnatuurlijk lang en wijd opengehouden om de chirurgen een goed beeld en voldoende ruimte te verschaffen. De borstholte wordt zo ongeveer leeggehaald en maar zo’n beetje teruggestopt als ze klaar zijn en ik heb niet de indruk dat de chirurgen echt proberen om alles op de millimeter netjes terug te leggen onder het motto: die organen zullen hun goede plek wel weer vinden. De volgende dag word je onmiddellijk je bed uitgeschopt, want ze willen je direct in beweging hebben. Het grootste risico is namelijk een longontsteking en je mag niet hoesten. Zes weken lang heb ik niet eenmaal kunnen of mogen hoesten! Hetzelfde geldt voor niezen of overgeven, dat zou bijzonder riskant geweest zijn. Je moet een techniek ontwikkelen om secreet naar boven te krijgen zonder te hoesten en dat is best lastig. Die eerste tijd dus was bijzonder onaangenaam en extreem pijnlijk ondanks de potente pijnstillers gedurende de eerste twee weken. Ik kon het toilet niet spoelen, geen lichtknopje aandoen, het was verschrikkelijk. Na een maand had ik het ergste gehad en kon ik me min of meer normaal bewegen."

Wanneer besloten jullie om de studio weer in te gaan?

"De tour die gepland stond in Amerika kwam vanwege mijn hartoperatie te vervallen en omdat de andere bandleden hun agenda vrij hadden gehouden, was dit in wezen de reden dat we besloten ‘dan maar de studio’ in te gaan. Er lag namelijk al enige tijd een aanbod van Frontiers Records om een album te maken, maar we zeiden steeds tegen elkaar: nee, dat doen we niet, want dat zou wel eens een nieuwe breuk in de band kunnen betekenen. Op dat moment kon ik zeker een maand of zes geen concerten doen, maar wel achter mijn piano zitten en muziek componeren, en dat is wat ik gedaan heb. Wat moesten we anders doen? Zo kwam van iets kwaads ook iets goeds!"

Heeft jouw hartprobleem, dat erg goed opgevangen is door de band zo lijkt het, de gelederen versterkt?

"Absoluut. Net als de Romeinen vroeger die in formatie hun schilden zodanig konden houden dat ze onkwetsbaar waren, zo hebben wij dat nu ook gedaan, in schril contrast met vroeger tijden. Toen werd elke kritische noot gericht tegen iemand van de band en door de anderen zorgvuldig geanalyseerd en gewogen en elke kanttekening was een potentieel gevaar voor onrust. Nu zijn we echt een eenheid en alle irrelevante opmerkingen ketsen af. Een heerlijk gevoel! We hadden toch vroeger geen tour van ruim vijftig shows volgehouden? Nu zijn we bijna aan het einde van deze lange reeks concerten en er zijn in het geheel geen spanningen geweest. Juist persoonlijke fricties waren er de oorzaak van dat de band uiteenviel en nu ben ik er trots op in Asia te spelen, we zijn eindelijk een echte band."

Welke uitdaging lag ten grondslag aan de reünie?

"Het sterke gevoel dat bij ons alle vier overheerste dat wij de band gestart hadden en als er iemand recht had op de naam Asia dan waren wij dat. Diezelfde mensen voelden onafhankelijk van elkaar dat er een stukje unfinished business was en we wilden alle vier dat laatste hoofdstuk afmaken. We begonnen in 2006 met zeventien concerten in één maand als een soort test en ook om niet teveel tegelijk te willen aanpakken. Dat ging wonderwel goed. We kregen een tournee in de UK aangeboden en die was nog niet voorbij toen we een uitnodiging uit Japan ontvingen. Inmiddels zijn we overal ter wereld zo’n beetje geweest en er blijkt nog steeds belangstelling te bestaan om ons terug te vragen."

Zijn er verschillen tussen concerteren in bijvoorbeeld USA, Japan of Europa?

"Nee, niet echt. Al is het wel zo dat mensen op de verschillende continenten vaak een wat andere uiting geven aan hun enthousiasme. Bepaalde songs worden in Europa meer in de harten van de liefhebbers gesloten dan in Amerika het geval is. Zo speel ik tijdens mijn solostukje in Europa het nummer Book Of Saturday van King Crimson, terwijl ik in Amerika en Japan Voice Of America ten gehore bracht. In Europa lijkt King Crimson duidelijk meer aan te spreken dan in de USA of Japan."

Tijdens de tour in de USA speelden jullie ook materiaal van King Crimson, Yes, Emerson, Lake & Palmer en The Buggles, terwijl de band had aangekondigd In The Court Of The Crimson King te gaan spelen, een track waarop jij nota bene niet eens hebt meegespeeld?

"Dat laatste is waar. Eerst hebben we een tijdje Starless gespeeld maar InThe Court Of The Crimson King is nu eenmaal een geweldig stuk muziek! Zou jij dat nummer niet willen spelen? King Crimson maakt deel uit van mijn verleden, dus ik heb er geen moeite mee. We hebben besloten dat we van iedereen een track uit het verleden zouden spelen, maar dat de andere drie die song mochten kiezen. Zelf zou ik In The Court Of The Crimson KIng niet gekozen hebben, want ik heb die track al zo vreselijk vaak live gespeeld met Ian McDonald! En elke avond vertel ik het publiek dat die song is geschreven door twee van mijn beste vrienden: Ian McDonald en Pete Sinfield. Ik bevestig daarmee dat ik er niet bij betrokken was en tevens maakt het duidelijk dat het geen nummer is van Robert Fripp, noch een van Greg Lake, wat veel mensen wellicht denken. We hebben ook gesproken om Elstree van The Buggles te gaan doen in plaats van het voor de hand liggende Video Killed The Radio Star, maar dat wordt waarschijnlijk pas geëffectueerd als we overal gespeeld hebben en dat is nu nog niet het geval. We hebben immers nog niet in Nederland gespeeld sinds de reünie! We gaan die laatste drie concerten niets meer overhoop halen, want we spelen nu als zeer hechte band met een uitgebalanceerde set, waarin in mijn ogen geen zwakke plek zit, maar een volgende tournee zullen we waarschijnlijk ook wat meer tracks van het tweede album gaan spelen."

Een nummer als Elstree wordt vrij hoog gezongen, lijkt je dat niet lastig?

"Ik denk dat dat wel meevalt. Ik heb vaak genoeg materiaal gezongen van Jon Anderson. Dat lijkt ook heel hoog vanwege de kwaliteit van zijn stem, maar in feite is dat goed te doen, dus daar ben ik niet zo bang voor!"

Vroeger hadden jullie een zeer indrukwekkende stage set. Hoe staat het anno 2008?

"Die tijden zijn voorbij. Dat zou alleen kunnen als we op zeer grote podia spelen, dus de aankleding blijft steeds gelijk. We kijken de hele tournee tegen dezelfde coulissen aan. Nu hebben we ons geld uitgegeven aan twee grote videoschermen en wat daarop te zien is, kan bij wijze van spreken elke show veranderen. Zodra iemand van ons of Andy, onze lichtbeeldtechnicus, een goed idee heeft, kunnen we wat downloaden en we hebben weer een andere presentatie."

Hebben jullie nu het heft volledig in eigen handen?

"Zo ongeveer wel ja, al hebben we uiteraard wel een management. Zoals je weet is de platenindustrie zo goed als dood. Muziek wordt vandaag de dag anders aan de luisteraar gepresenteerd dan via een cd en die ontwikkeling is niet meer te stoppen. Als ik al een cd wil kopen, ga ik niet meer naar een speciaalzaak, maar naar Woolworths en als het iets obscuurs is, zoek ik op het internet bij Amazon.com. Het grote verschil met vroeger is dat een tournee geheel en al afhankelijk werd gesteld van een album en ter promotie ervan. Nu is het zo, dat als mensen je willen zien spelen, je ook daadwerkelijk met optredens geld kunt verdienen, los van een nieuw album en dat is de omgekeerde wereld. Platenmaatschappijen raken nu geïnteresseerd in de handel rond een tournee, omdat ze niet voldoende geld kunnen verdienen met de cd-verkoop. Dat brengt mensen als wij in een soort machtspositie, want nu staat de show centraal!"

In hoeverre zijn jullie geïnteresseerd in de verkoop van het nieuwe album?

"Kijk, we zijn realistisch. Zonder single gebeurt er überhaupt niet veel en vervolgens zullen we een x-aantal albums verkopen en dit zal echt geen multi-platina verkoopcijfers opleveren, zoals het eerste album met drie hitsingles. De boodschap die we met Phoenix willen uitdragen is dat we met z'n vieren weer bloedserieus met onze muziek bezig zijn. We hebben al diverse tournees gedaan en een album uitgebracht, dus dit is niet zomaar even een reünie voor de statistiek. We hebben inmiddels diverse boekingen voor 2009 en we zijn van plan om de hele zomer van 2009 te gaan spelen."

Ben je tevreden met het nieuwe album Phoenix?

"Ja, uiteindelijk wel, maar als je mij een jaar geleden gevraagd had of er een nieuw album zou uitkomen, dan had ik waarschijnlijk geantwoord: nee, ik denk niet dat dit mogelijk is. Nu hebben we niet alleen een album, maar ook met daarop muziek die recht doet aan ons verleden met voldoende herkenningspunten."

In mijn recensie stelde ik dat Phoenix het derde album had moeten zijn.

"Precies! In 1984, 1985 was dit inderdaad een ideale opvolger geweest. Gelukkig hoeven we ons niet te storen aan trends en hebben we nu een album gemaakt dat klinkt als Asia, dus in elk geval kunnen we nooit van jatwerk beschuldigd worden! Wij zijn ook de enigen die dit kunnen maken; ik zou het willen omschrijven als rockpop met een progressieve tintje."

Had de band veel materiaal liggen en hoe is besloten welk materiaal opgenomen zou gaan worden?

"Feitelijk was er niet zoveel meer over! Door de luxe van de lengte op de huidige cd met ruim een uur muziek ten opzichte van de lp met 38 minuten, konden we eigenlijk alles erop kwijt wat we hadden liggen. We wilden absoluut de stukken die geschreven zijn van voor de eerste repetities voor het debuutalbum, dus rond 1981. Alibis is zo’n stuk bijvoorbeeld dat toen nog Jody heette en de andere is Over And Over, terwijl het instrumentale Deya door mij geschreven werd in 1976 op het eiland Mallorca. Er is daar een dorpje dat Deya heet en je kunt de Spaanse sfeer erin terug horen! Behalve de twee stukken van Steve Howe is de rest nieuw en zoals gewoonlijk geschreven door Geoff Downes en door mij."

Vanwaar de keuze om Orchard Of Mines van Fayman/Pursey op te nemen?

"Ah! Ja, inderdaad, de enige ‘outsider’. Toen ik in Los Angeles werkte, ontmoette ik Jeff Fayman, een filmmuziekcomponist met een eigen productiemaatschappij: Immediate Music. Hij is overigens de man die mij bij Anneke van Giersbergen introduceerde. Hij gebruikt mensen voor zijn muziek vanwege hun stemgeluid en dan maakt het hem niet uit wie het zijn, waar ze vandaan komen of hoeveel het hem kost: hij zorgt ervoor dat ze naar Californië gehaald worden. Ondanks haar anti-Hollywood gevoelens heeft Fayman dat met Van Giersbergen ook voor elkaar gekregen. Zo moest ik ook een keer opdraven voor een track genaamd Mighty Rivers Run, waarin ik een duet met Anneke zou doen. Ik was zo weg van haar stem. Toen ik eenmaal terug was in Southampton, heb ik haar gebeld met het verzoek om het duet To Catch A Thief in te zingen en dat heeft ze met plezier gedaan. We hebben voor Fayman dus een prachtig duet gezongen en voor Icon onder meer een duet als waren wij een verliefd stel. Ik heb haar talloze malen aan de telefoon gehad en duizenden sms'jes uitgewisseld. Toch heb ik haar nog steeds niet ontmoet, terwijl ik wel het gevoel heb haar te kennen! Orchard Of Mines was het eerste liedje dat ik van Fayman hoorde en ik was er ondersteboven van. Ik vond het een liedje met zo’n grandioze atmosfeer dat ik er wel iets mee móest doen. Het is zo heerlijk anders dan wat wij zelf schrijven en toch een geweldig mooi stukje muziek. We hebben de song gelaten zoals hij was, alleen hebben we alles opnieuw ingespeeld en gezongen. Dankzij die ruimte op de cd kon dit nummer ertussenin geschoven worden."

Hebben jullie daadwerkelijk met z'n vieren in de studio gezeten?

"Nee, hoegenaamd niet, maar dat is tegenwoordig vrij normaal. Ook bij de opnames voor Icon zijn we meestal maar met twee muzikanten tegelijk in de studio."

In de publiciteit rond de Icon-tour staat niet langer John Mitchell in de line-up maar Dave Kilminster, klopt dat?

"Dat is correct. Dave Kilminster is net als John een buitengewoon begaafd muzikant. We zullen zeker met Icon gaan toeren, maar het is nog twijfelachtig of die tour het komende najaar zal gaan plaatsvinden. Het zou best eens kunnen dat Geoff en ik eerst de studio ingaan om een derde album op te nemen en pas daarna op tournee gaan. Ik denk daarbij eerder aan januari 2009. Kijk, met Asia trekken we tussen de achthonderd en tweeduizend bezoekers, met Icon driehonderdenvijftig  tot vierhonderd, dus het lijkt logisch om eerst nog weer een album uit te brengen. Het inhuren van Dave Kilminster voor de komende tournee betekent overigens niet dat John buiten beeld is. Wie trouwens ook van de partij zal zijn is cellist Hugh McDowell (ex-Electric Light Orchestra). Dat moet wel ontzettend leuk worden!"

Ben je ooit benaderd om weer bij King Crimson te komen spelen en hoe zou je daar tegenover staan?

"Nee, niemand heeft me ooit daarover benaderd. Ik zou blij verrast zijn en ik zou het ook zeker in overweging nemen. Als Robert Fripp met King Crimson succes had willen hebben in conventionele zin, dan had hij zeker een man of drie kunnen bellen, maar geen van die drie heeft ooit een telefoontje van hem gehad. Technisch gezien zou ik dat werk ook niet goed meer aankunnen met dat carpaaltunnel probleem, vocaal zou natuurlijk geen probleem zijn, maar ik heb de indruk dat Robert een koers vaart zonder zang. Volgens mij doet-ie het in zijn broek als er zang bij komt kijken."

Over zang gesproken: jouw stem lijkt krachtiger en stabieler dan 25 jaar geleden?

"Dat klopt ook. Ik was even heel ongerust na de hartoperatie, want tijdens de narcose krijg je zo’n buis in de je strot en dan gaat men niet al te zachtzinnig met je stembanden om, terwijl je vlak daaronder volkomen opengereten wordt. Toen ik weer begon te zingen, was dat behalve pijnlijk ook weer een leerproces. Maar daar waar ik vroeger na vijf shows al thee met citroen moest gaan drinken, mag ik tot mijn grote genoegen stellen dat er na 48 concerten nog geen piepje of kraakje te bespeuren valt."

Zijn de arrangementen een groepsproces geweest, waarbij ieder zijn eigen inbreng kan doen gelden?

"In principe is het geen groepsproces. Behalve de solo’s zijn de nummers die Geoff en ik schrijven geheel en al uitgewerkt. Wat je nodig hebt is Pro-Tools; daarmee en met de grote lijnen die Geoff uitzet wordt de basis van een song gelegd en daarna worden zang en andere instrumenten aangevuld. Daarin heeft een ieder zijn zegje natuurlijk. Bij de eerste albums hadden we Mike Stone, die door zijn diplomatie elk antagonisme tussen de bandleden uitstekend wist te sturen. Hij was de perfecte scheidsrechter. Die ontbrak nu, dus hebben we als band besloten om de mix geheel uit handen te geven aan Simon Hanhart, Curtis Schwartz en Steve Rispin. De laatste is er vanavond ook bij achter de monitoren."

Heb je na ruim veertig jaar nog speciale favorieten in het repertoire en waar luister je zo al zelf naar?

"Favorieten die er echt uitspringen heb ik niet. Thuis luister ik veel naar klassieke muziek, vooral kerkorgel met koor. Een prachtig werk vind ik bijvoorbeeld Stabat Mater van Pergolesi. Verder The Beatles, The Beach Boys, Bach, Beethoven, zo’n beetje alles met een B, maar ook moderne pop spreekt me erg aan van bijvoorbeeld Goldfrapp, Evanescense, Freemasons met de dochter van Judie Tzuke als zangeres, en natuurlijk Anneke van Giersbergen! Als ik op enig moment vlak voor de opnames zit, luister ik nergens meer naar, want als ik dat wel doe blijft zo’n deuntje hangen en krijg ik het niet meer uit m’n kop tot zelfs de volgende morgen bij het opstaan en dat leidt dus vreselijk af."

Behalve het feit dat Roger Dean het logo ontwierp, deed hij ook het hoesontwerp. Is jullie relatie met hem puur zakelijk?

"Natuurlijk gaat onze relatie met Roger al heel ver terug en zijn grote kracht is het ontwerpen van mythische beesten die nog nooit iemand gezien heeft. Op een gegeven moment zat ik in het vliegtuig vanuit Duitsland naar huis en toen dacht ik aan de feniks; het is een fabeldier, en symboliseert ook onze wedergeboorte. Dus ik belde Geoff en die stond het idee direct aan en hij verkneukelde zich al op voorhand bij het idee wat Roger ermee zou gaan doen. Het enige wat we Roger gaven was de term feniks en ik ben zeer gecharmeerd van wat hij ervan heeft gemaakt, want hij heeft zoals altijd zijn huiswerk perfect gedaan door alles over dit schepsel op te zoeken. Net als bij de draak op ons eerste album. Ik kreeg eens een telefoontje van hem en hij vertelde dat zijn oorspronkelijke draak vier tenen had, maar dat de viertenige draak ongeluk bracht volgens de overleveringen. Dus stelde hij voor om die vierde teen te laten verdwijnen door er een golf overheen te schilderen. Ook het logo van het 25-jarig bestaan van Asia was van zijn hand. Ja, eigenlijk hoort Roger Dean er gewoon bij, het was geen echt Asia-album geworden zonder zijn bijdrage."

Discografie:

Asia (1982)

Alpha (1983)

Astra (1985)

Aqua (1992)

Aria (1994)

Arena (1996)

Aura (2000)

Silent Nation (2004)

Phoenix (2008) 

Fantasia Live In Tokyo (2007)